Oud-Grieks Marmer Monumentaal hoofd van de god Sabazios.

Monumentaal hoofd van de god Sabazios

CULTUUR: Oud-Grieks

PERIODE: Hellenistische periode, 2e eeuw v.Chr.

MATERIAAL: Marmer

AFMETINGEN: Hoogte 43,5 cm

HERKOMST: Uit een particuliere Duitse collectie. Verkregen van de Galerie Puhze, in Freiburg, in 1985.

PUBLICATIES: - Catalogus "Kunst der Antike 6", Freiburg im Breisgau, 1985, nr. 28.
- Optimus Princeps. J. Bagot Arqueologia. Barcelona. 2017. Afb. 29.
- Aisthetisch. J. Bagot Arqueologia. Barcelona. 2018. Afb. 22.

CONDITIE: In goede staat van bewaring. In originele staat zonder enige restauratie.

BESCHRIJVING:

Een monumentale buste die de Frygische god Sabazios verheerlijkt. Het is gebeeldhouwd uit één blok marmer en heeft een aardsbruine patina. Het hoofd is licht naar rechts gekanteld. Zijn machtige haarmanen zijn gerangschikt in golvende lokken en zijn dikke krullende baard vallen op. Een kroon van laurierbladeren rust op het hoofd. De buste bestaat uit het hoofd en de nek, met slechts een klein deel van de schouders over. Het stuk maakte eerder deel uit van een monumentaal beeldhouwwerk in een van de tempels die aan deze god zijn gewijd.
De kledingstukken die het lichaam zouden bedekken, zijn te zien over de schouders: een lichte tuniek die zichtbaar is over de rechterschouder, en een dikkere mantel die de linkerschouder bedekt. Deze kledingstukken kunnen respectievelijk een chiton en een himation zijn.

De uitdrukking op het gezicht is poëtisch, bijna dramatisch, en drukt een sterk gevoel van melancholie uit. De blik is vast; de mond een beetje open en beweging uitgedrukt door het haar en de baard. Deze kenmerken wijzen op de chronologie van het beeld, die zou zijn tussen het midden van de 3e eeuw en het midden van de 2e eeuw v.Chr. Dit was een periode waarin in de Hellenistische wereld een barokachtige stroming, de "School van Pergamon", dominant was. Het werd gekenmerkt door ornamentale motieven, complexe piramidevormige composities, met figuren in gekwelde, dramatische poses en met overdreven spieren.

Het favoriete thema van de Hellenistische kunstenaars was de strijd van de Pergamon-monarchen tegen de Galaten toen deze laatste Klein-Azië binnenvielen. Ze creëerden figuren die deze veldslagen uitbeeldden en hun overwinning vierden, zoals de Ludovisi Galliërs in Rome. Dit zijn werken die overlopen van pathos en drama, met veel kenmerkende anekdotische details.

Daarentegen is het belangrijkste reliëf in het Pergamon-altaar van Zeus het Gigantomachy-fries, dat het duidelijkste voorbeeld is van een gevoel van wreedheid met een draaiend en kerend ritme. Het is een monumentale compositie, zowel vanwege de omvang van het fries aan de buitenkant als vanwege het grote aantal personages - meer dan honderd - die zijn afgebeeld. Het fries in het onderste deel van de structuur is origineel, omdat het gevoel van grootsheid wordt versterkt door de nabijheid van de toeschouwer. Het is hier dat het gevoel van beweging en de intensiteit van de actie hun hoogste uitdrukking bereiken, dankzij de diversiteit van de poses en de overdrijving van de gebaren. De uitdrukking van angst en pijn van de reuzen die door de goden worden verslagen, evenals de zogenaamde "horror vacui", versterken dit barokachtige idee. De spanning die is gebeeldhouwd in de spieren van de mannelijke figuren en de beweging van de vrouwelijke figuren is belangrijk. Wat hun kleding betreft, doen ze denken aan het werk van Phidias, hoewel de kleding in dit geval niet ondergeschikt is aan het lichaam dat zij bedekt.

Het is duidelijk dat deze buste niet zo'n krachtige blik heeft als die op het altaar, maar het is wel een duidelijk voorbeeld van de dramatiek en monumentaliteit van deze kunststroming.

Sabazios is een god van mysterie, van orgiastisch en tellurisch karakter. In de Griekse en Romeinse inscripties verschijnt zijn naam met prominente bijvoeglijke naamwoorden zoals heilig, onoverwinnelijk en groot, samen met zijn aanduiding als een godheid.

Het lijkt erop dat Thracië de geboorteplaats is van het mysterie van deze god. Van daaruit kwam hij in de 5e eeuw v.Chr. via Phrygië naar Griekenland, langs de route die normaal gesproken door de Thracisch-Frygische karavanen werd gevolgd. In de 4e eeuw v.Chr., het tijdperk van pracht en praal van individualistische aspiraties van vroomheid, werd zijn cultus geconsolideerd. Tijdens de Hellenistische periode bereikte het zijn grootste moment van expansie, toen het via de Griekse koloniën in Magna Graecia (Italië) in Rome aankwam.

De mythe van Sabazios heeft zijn wortels in het tellurische substraat. De bepalende kenmerken van deze god, samen met zijn oorsprong en het traject van de verspreiding van zijn cultus, verklaren de diverse implicaties van het syncretisme waarvan hij het object was.

In de Griekse wereld werd hij vaak geassimileerd in Dionysus en werd hij beschouwd als een oudere Dionysus, zoon van Zeus en Persephone. De vele gemeenschappelijke kenmerken tussen Sabazios en Dionysus komen voort uit hun aard als jonge goden van de vegetatie. Het idee om ossen te domesticeren en ze aan het juk te onderwerpen, wordt aan hem toegeschreven. Dit verklaart de afbeeldingen waarop hij wordt afgebeeld met horens op zijn voorhoofd. Volgens bepaalde mythen wijdde de Grote Moeder der Goden (in Klein-Azië bekend als Cybele en onder de Grieken als Meter-Gaea, Rea of Demeter) hem in de mysteriën in nadat Dionysus in Frygië was aangekomen en nam hij de naam Sabazios aan. Dit is de reden waarom hij in Athene werd aanbeden in de tempel van de godin Demeter (Rea). Een deel van zijn cultus omvatte de jaarlijkse dood van de god in de korenvelden, waar de deelnemers aan dit ritueel om hem zouden huilen.

Zijn hemelse toestand is op zekere wijze een weerspiegeling van de Thracische hemelgod. Deze zijn onverenigbaar met Dionysus, maar verklaren aan de andere kant zijn identificatie met Zeus en Jupiter. Dit is nog een geval van de absorptie van culten en inferieure godheden door een god met een veel sterkere cultus. De traditie assimileert hem als een afstammeling van Zeus. Deze laatste had zich gekoppeld aan Persephone, die de vorm van een slang aannam en Sabazios had verwekt. De slang was natuurlijk een heilig dier van de god en speelde een belangrijke rol in zijn mysteries. De mythe wil bijvoorbeeld dat de god zich ook in de vorm van een slang had gekoppeld aan een van zijn priesteressen in Klein-Azië, die hem toen kinderen baarde.

Sabazios maakt strikt genomen geen deel uit van het Griekse pantheon. Hij is geïmporteerd en bezit geen eigen persoonlijke cyclus van mythen, of op zijn minst een exoterische mythe. Misschien was zijn legende rijker in de mysteriën die ter ere van hem werden gevierd. Zijn mysteriën hadden een zekere faam, omdat hij een god was die door zijn toegewijden was gekozen, geen gewone godheid. Een priester van Sabazios had het volgende op zijn graf geschreven: "Eet, drink en wees vrolijk voordat je bij mij komt. Geniet zolang je leeft en breng dit alleen naar mij. Hier ligt Vicentius, priester van Sabazios, die de heilige en goddelijke riten vierde."

Er is weinig bekend over de rituelen en ceremonies die rond zijn cultus werden ontwikkeld. Het lijkt erop dat zijn volgelingen eschatologische aspiraties hadden en dat er in hun initiatieceremonies overvloedige elementen waren die verband hielden met de landbouwcyclus en de vruchtbaarheid van de velden. Op deze manier werd de ingewijde bestrooid met een mengsel van aarde en zemelen terwijl deze woorden werden uitgesproken: "Ik rende weg van het kwaad en vond wat het beste was" (Demosthenes, On the Crown 259). Zowel het ritueel als de formule verwijzen naar wederopstanding na de dood, en het heeft allemaal een vreemde gelijkenis met het christelijke ritueel van de doop. Andere initiatieceremonies hadden te maken met slangen. In dit geval was er een duidelijke tellurische betekenis, die we herhaald zien in veel andere religies van mysterie die hun oorsprong in het Oosten hebben. Bovenal was er een met onmiskenbare seksuele inhoud, waarbij een metalen slang onder de kleding van de ingewijde werd geplaatst, en die, naar de mening van de experts, bedoeld was als een vorm van seksuele vereniging met de god. Daarom werd Sabazios vaak “God tussen de plooien van de tuniek” of “God door de buik” genoemd. Wanneer men de omstandigheden in ogenschouw neemt waaronder deze initiatieceremonies in de mysterieculten werden gehouden, lijkt het erop dat deze in het bijzonder op zijn minst angstaanjagend moet zijn geweest voor de ingewijden, die niet zeker wisten wat ze zouden aantreffen in een ruimte die slecht verlicht was door brandende toortsen.

In Klein-Azië lijkt de verspreiding van de cultus van Sabazios beïnvloed te zijn door het heersende monotheïsme in de laatste jaren voor de komst van Christus, vooral vanwege het aantal en het belang van de daar gevestigde Joodse gemeenschappen. Het is voorstelbaar dat dit monotheïstische klimaat de implantatie van de christelijke religie een paar jaar later mogelijk maakte.

In Spanje is de aanwezigheid van de cultus van Sabazios gedocumenteerd met aanzienlijk bewijs, met name langs de Middellandse Zeekust. Zoals je je kunt voorstellen, was dit te wijten aan het feit dat de regio open was naar de zee. Dankzij de handel was het meer open voor oosterse invloeden en de adoptie van buitenlandse godheden, die in veel gevallen werden samengevoegd met andere lokale goden. Een van de stukken die bewaard zijn gebleven in het Museo Nacional de Arqueología in Cartagena, is een "Hand van Sabazio". Dit type stuk was relatief gebruikelijk en verschillende musea hebben vergelijkbare voorbeelden, die bijna de enige afbeeldingen zijn die verwijzen naar deze god, met uitzondering van een paar bustes zoals deze.

De hand die hier wordt genoemd, maakt een zegenend gebaar genaamd "Benedicito Latina" en wordt geassocieerd met verschillende symbolen. Het komt overeen met het soort Mano Pantea dat verband houdt met de cultus van Sabazio, een authentiek liturgisch object dat mogelijk aan een scepter is bevestigd tijdens processies, of bestemd was om in heiligdommen te worden geplaatst of voor gebruik in huiselijke cultus. Deze votiefhand in brons die in Cartagena is bewaard, komt uit Frygië en bevat een beeldje met een Frygische muts en broek, met de voeten op het hoofd van een ram, waarbij de duim, de wijsvinger en de middelvinger worden opgeheven in het gebaar van de "Benedicto Latina": de duim van Venus om voorspoed te verkrijgen, de wijsvinger van Jupiter die iemand naar een bestemming leidt en de middelvinger van Saturnus voor regen. Het beeldje imiteert het gebaar van de hand die het vasthoudt, en de adelaar van Jupiter zit op de wijsvinger. Dit was niet zozeer een zegenend gebaar als wel een verzoenend gebaar dat werd gebruikt vóór het begin van een recital of een toespraak: Griekse en Latijnse redenaars lieten dit nooit achterwege.



PARALLELLEN:
- Buste van de god Sabazios, Romeinse Rijk, 2e eeuw na Christus, brons. Musei Vaticani, Rome, Italië.
- Reliëf van Zeus, Romeinse Rijk, 1e-2e eeuw n.Chr., marmer. Burdu Museum Turkije.
- Beeldhouwwerk van de god Zeus-Sabazios, Romeinse Rijk, 170 – 230 n.Chr., marmer. Museum of Fine Arts, Boston, VS.
- Buste van de god Dionysus-Sabazios, Romeinse Rijk, brons. Museo Archeologico Nazionale di Napoli, Napels, Italië.




Opmerkingen:
De verkoper garandeert dat hij dit stuk heeft verworven volgens alle nationale en internationale wetten met betrekking tot het eigendom van cultureel erfgoed. Herkomstverklaring gezien door Catawiki.
De verkoper zorgt ervoor dat de benodigde vergunningen, zoals een exportvergunning, worden geregeld. Indien dit langer dan een paar dagen duurt, informeert hij de koper over de status hiervan.
Het artikel wordt geleverd met een echtheidscertificaat.
Het stuk is voorzien van een Spaanse exportvergunning (paspoort voor de Europese Unie). Als het stuk bestemd is voor buiten de Europese Unie, dient een vervangende exportvergunning te worden aangevraagd.
HET SPAANSE MINISTERIE VAN CULTUUR VRAAGT ALLE VERKOPERS OM FACTUREN OF ANDERE DOCUMENTEN WAARMEE DE WETTIGHEID VAN ELK ARTIKEL KAN WORDEN AANGETOOND VOORDAT EEN IMPORT- OF EXPORTVERGUNNING WORDT VERSTREKT.
#ExclusiefJurassicAntiquity


Hét online veilinghuis voor jou!

Catawiki is het meest bezochte online platform in Europa voor bijzondere objecten geselecteerd door experts, en biedt wekelijks meer dan 65.000 objecten aan voor de veiling. Het is onze missie om onze klanten een spannende en probleemloze ervaring te bieden bij het kopen en verkopen van bijzondere, moeilijk te vinden objecten.


Waarom Catawiki?

Lage veilingkosten

Al onze objecten zijn gecontroleerd door onze 240+ experts

24/7 meebieden in onze app.

Bieden is uitsluitend mogelijk op de website van Catawiki. Maak eenvoudig een gratis account op de website aan en biedt direct mee!

Kavel omschrijving


Biedingen zijn alleen geldig via de website van Catawiki.