OP TE HALEN: Oosthoek's Encyclopedie 17dln|1947-1957 4e druk€ 1,00
Narcis en Guldemond|Hermann Hesse
€ 20,00
Ophalen of Verzenden
Verzenden voor € 4,94
280sinds 22 mei. '23, 14:57
Kenmerken
ConditieGelezen
Auteurzie beschrijving
Beschrijving
||boek: Narcis en Guldemond||De Haan
||door: Hermann Hesse
||taal: nl
||jaar: ????
||druk: ?
||pag.: 236p
||opm.: hardcover|gelezen|zonder flap
||isbn: N/A
||code: 2:000040
--- Over het boek (foto 1): Narcis en Guldemond ---
Narziss en Goldmund is een roman over een bewogen en ongemakkelijke vriendschap tussen twee mannen die elkaars uitersten zijn. Een avontuurlijk verhaal over het innerlijke conflict tussen geest en lichaam, logos en eros. Een cultroman die door elke generatie opnieuw ontdekt wordt.
[bron: https--www.hebban.nl]
In de late Middeleeuwen spelende roman waarin in de relatie tussen twee vrienden het conflict wordt uitgebeeld tussen ascese en zinnelijkheid, logos en eros, mannelijk en vrouwelijk beginsel in de mens.
[bron: https--www.deslegte.com]
Narziss en Goldmund is een van de beste en meest geliefde romans van de Duitse schrijver Hermann Hesse. De filosofische roman gaat over de confrontatie tussen de intellectuele Narziss en de artistieke Goldmund en speelt zich af in de middeleeuwen. De gedisciplineerde Narziss overtuigt zijn rusteloze vriend Goldmund zijn hart te volgen en zijn leven in het klooster vaarwel te zeggen. De jonge Goldmund trekt vervolgens de wijde wereld in, op zoek naar schoonheid, genegenheid en spanning. Hij leidt een bewogen liefdesleven en lijkt even rust gevonden te hebben als beeldhouwer, maar het avontuur blijft lonken. Wanneer hij op een dag in hachelijke omstandigheden verzeild raakt, duikt tot zijn grote verbazing zijn goede vriend Narziss weer op.
Narziss en Goldmund is een roman over een bewogen en ongemakkelijke vriendschap tussen twee mannen die elkaars uitersten zijn. Een avontuurlijk verhaal over het innerlijke conflict tussen geest en lichaam, logos en eros. Een cultroman die door elke generatie opnieuw ontdekt wordt.
[bron: https--www.bol.com]
Recensie: Hermann Hesse - Narziss en Goldmund [2020-11-06]
De wijde wereld in
Het is alweer de veertigste druk van de door Pé Hawinkels in 1970 vertaalde roman Narziss en Goldmund die dit jaar op de markt verscheen en dat betekent dat dit boek dat in 1930 voor het eerst in het Duits verscheen een echte everseller is. Je zou het een vertelling over een vriendschap tussen twee jongens kunnen noemen (en daar ligt de nadruk op in de verfilming die eerder dit jaar uitkwam, als je de trailer althans bekijkt), maar Narziss en Goldmund is meer dan dat. Het gaat ook over gevoel tegenover verstand, vrijheid tegenover gebondenheid, kunst tegenover wetenschap.
Als Goldmund door zijn vader wordt afgeleverd bij het klooster Mariabronn, staat Narziss - die nog maar net met zijn noviciaat begonnen is - al voor de klas. Ondanks dat ze niet veel in leeftijd verschillen is er dus eerst een verhouding van leraar en leerling. Leerling Goldmund, een beetje een buitenbeentje in de groep, bewondert de kennis van Narziss, die op zijn beurt buitengewoon ingenomen is met zijn leerling. 'Narziss was een denker, een analyticus, Goldmund leek meer op een dromer, iemand met de ziel van een kind.' Er ontwikkelt zich een vriendschap die gebaseerd is op juist die tegenstellingen, volgens Narziss:
"Wij tweeën, beste vriend, wij zijn zon en maan, zee en land. Ons doel is niet in elkaar over te gaan, maar inzicht in elkaar te verwerven en dat de een in de ander leert zien en eerbiedigen wat deze is: tegenhanger en vervollediging van de ander."
Narziss ziet echter ook in dat de wereld van het klooster voor hemzelf wel is weggelegd, maar niet voor Goldmund. Hij weet dat Goldmund de wereld in moet trekken.
Hesse heeft deze roman in de middeleeuwen gesitueerd, al is het een beetje onduidelijk wanneer. Waarschijnlijk de veertiende eeuw omdat een pestepidemie een rol speelt. Daarin is de roman onverwacht actueel. Iets gedateerder is de rol van de vrouw. Narziss plaatst de rede vooral bij de man en de vaderfiguur en het gevoel bij de vrouw en de moederfiguur. Als Goldmund de wereld in trekt, volgt hij vooral zijn gevoel en daarmee ook het pad van zijn eigen moeder die in zijn jeugd de wereld in is getrokken en het gezin verlaten heeft. De jonge en onweerstaanbaar mooie Goldmund kan elke vrouw om zijn vinger winden, getrouwd of niet dat doet niet ter zake. Hij belandt zelfs op een kasteel in bed met de twee dochters van de ridder. Hesse vermengt sprookjesmotieven met een schelmenroman bij al deze avonturen in de vrije wereld. Verliefdheden, vriendschappen, ziekte en dood, zelfs moord door Goldmund: het komt allemaal langs. Als hij een keer bij de geboorte van een kind aanwezig is, komt hij tot het volgende inzicht:
"Zonder dat hij precies begreep waarom, was hij overdonderd en verbluft, doordat hij nu inzag dat pijn en genot op elkaar konden lijken als twee zusters."
Je kunt de wijsheid uit boeken halen, maar de wijsheid kun je ook in het echt opdoen. Of je kunt die eenwording van tegenstellingen terugzien in sublieme kunst. Dat ervaart Goldmund als hij in een kerkje een Mariabeeldje ziet. Hij dringt zich op bij de maker van het beeld, want ook hij wil in staat zijn om zo'n beeld maken.
"Al die werkelijk hoogstaande kunstwerken, die meer waren dan een geslaagde truc, die vervuld waren van het eeuwige geheim, het Mariabeeld van de meester bijvoorbeeld, al die echte onbetwistbare kunstwerken van waarachtige kunstenaars vertoonden zonder uitzondering dat fatale, glimlachende dubbele gezicht, dit samenvallen van mannelijke en vrouwelijke elementen, dit samengaan van dingen die zowel uit het rijk van de driften als uit de regionen van de pure geest voortkwamen."
Met zijn eigen meesterstuk, een beeld van Johannes, maar met het gezicht van Narziss, benadert hij dat ideaal een beetje.
Uit al zijn ervaringen: op amoureus gebied, als scheppend kunstenaar, als overlevende van een epidemie komt hij tot deze conclusie:
"Goldmund vervolgde in gedachten: het is een geheim waar ik van houd, wat ik op het spoor ben, waar ik meer dan eens de glans van heb zien schitteren, en wat ik als kunstenaar gestalte zou willen geven en zou willen doen spreken, als ik er ooit toe in staat zal zijn. Het is de grote kraamvrouw, de oermoeder, en haar geheim ligt niet, zoals dat van anderen, in een of ander detail, uitzonderlijke gevuldheid dan wel magerte, plompheid dan wel elegantie, kracht dan wel gratie, nee, haar geheim ligt in het feit, dat de grootste tegenstellingen van de wereld, die anders onverzoenlijk zijn, in deze gestalte vrede gesloten hebben en bijeenwonen: geboorte en dood, goedheid en wreedheid, leven en vernietiging."
Uiteindelijk, op zeer wonderlijke wijze, komt Goldmund na al zijn omzwervingen weer terug in het klooster waar Narziss ondertussen abt is geworden. Weegt een leven vol wetenschap en rede, een opgesloten leven, nu op tegen dat vrije leven van Goldmund. Zijn zijn inzichten minder diep? Is wat Goldmund door al zijn ervaringen in zijn beelden kan overbrengen niet veel belangrijker dan een leven vol abstracties dat Narziss geleid heeft? Het zijn vragen die Hesse opwerpt. Vragen die in veel boeken uit zijn oeuvre terugkomen en waar steeds geprobeerd wordt om die tegenstellingen op te heffen door ze als een noodzakelijk paar te zien. Hesse heeft enkele persoonlijke elementen toegevoegd, zo is klooster Mariabronn direct terug te voeren op het klooster Maulbronn waar Hesse zelf naartoe werd gebracht en we zien in de vriendschap tussen Narziss en Goldmund ook elementen terug van de diepe vriendschap tussen Hugo Ball (die in 1927 overleed) en Hesse. Dat maakt het boek niet beter, maar misschien proef je wel de noodzaak van Hesse om deze thema's aan de orde te stellen. Narziss en Goldmund blijft, misschien juist door de historische setting, een boek met wezenlijke vragen die van alle tijden zijn.
Coen Peppelenbos [bron: https--www.tzum.info/2020/11/recensie-hermann-hesse-narziss-en-goldmund]
De Steppewolf, en Narziss en Goldmund - De eenheid van Hesses tegenstellingen [2020-11-20]
Geschreven door: Hesse, Hermann
Recensie door: Heijster, Karl van
[Recensie] Het geestelijke en het lichamelijke. Ratio en emotie. Het individu en de gemeenschap; de een tot grootsheid in staat, de ander gedoemd tot middelmaat. Het werk van de Duits-Zwitserse schrijver en dichter Hermann Hesse zit vol met tegenstellingen en personages die worstelen deze te overwinnen. Zijn twee bekendste romans, De Steppewolf (uit 1927) en Narziss en Goldmund (1930) zijn daar treffende illustraties van. Onlangs bracht uitgeverij De Bezige Bij deze romans opnieuw uit, de eerste in een in 2016 herziene vertaling van Peter Verstegen, de tweede in vertaling van Pé Hawinkels.
Half burgerman
De Steppewolf gaat over de middelbare Harry Haller. Haller is depressief en eenzaam. Hij leest poëzie op zijn gehuurde kamer, bezoekt kroegen en concerten, maar voor zijn gemoed mag het niet baten. In de nacht vertrouwt hij zijn gedachten toe aan het papier. Hij ziet zichzelf als een duaal wezen: half burgerman, half Steppewolf. Een Steppewolf is een eenling, een beest, een creatieve kracht, iemand die met zijn rug naar het burgerlijk bestaan staat. Maar Haller kan niet zonder dat burgerlijk bestaan. Zijn vloek is niet burgerman te zijn, of Steppewolf; zijn vloek is dat hij beide is, een persoon op het snijvlak van twee onverenigbare krachten.
Zijn leven neemt een positieve wending als hij Hermine ontmoet, die hem lijkt te kennen al vóór ze elkaar ooit hadden ontmoet. Door hem voor te stellen aan haar vrienden, saxofonist Pablo, en vriendinnen, de bekoorlijke Maria, weet ze de knoop te ontwarren waar Haller in verstrikt is geraakt. Ze neemt hem, stijve hark, mee uit dansen. Aanvankelijk gaat het moeizaam, maar dan komt hij los. Hij beseft dat hij in wezen geen duaal wezen is, geen gematigde burgerman aan de ene kant en een losgeslagen Steppewolf aan de andere. Zijn persoonlijkheid herbergt honderden, duizenden persoonlijkheden, of delen van persoonlijkheden. Er blijkt ook een Haller-de-danser te bestaan, die net zo deel van hem is als Haller-de-denker. Alleen de danser was een kind, minder misschien nog zelfs wel, want de denker had nooit de moeite genomen hem te ontwikkelen.
Magisch-gestoord
Hallers bereikt zijn doorbraak in een door drugs opgewekte droomwereld waarin hij toegang heeft tot alle deuren van zijn mogelijke persoonlijkheden. Maar de beschrijving van Hallers zoektocht heeft magisch-gestoorde kanten, al lang vóórdat hij de door saxofonist Pablo aangeleverde waar tot zich neemt. In een nachtelijke episode koopt hij een traktaat op straat, waarin zijn hoogstpersoonlijke situatie in de filosofische termen wordt geduid. Opvallend is dat de schrijver van het traktaat dan al de door Haller gevoelde tweesplitsing doorziet als onecht. Het inzicht dat hem van zijn depressie doet genezen, was al die tijd al aan hem bekend, zij het in abstracte, analytische bewoordingen. Haller had een lichamelijke, vrouwelijke kracht nodig om haar tot zich te nemen.
De lezer maakt Hallers innerlijke reis grotendeels in zijn eigen bewoordingen mee: het wordt gepresenteerd als een door de hoofdpersoon zelf geschreven manuscript. (Alleen voor gestoorden, luidt de ondertitel.) De centrale tegenstelling van het boek komt echter ook terug in haar vorm. Het perspectief van de Steppewolf komt naar voren in het door Haller gekochte traktaat. Die verhandeling leest als een nauwgezet opgebouwd argument, de filosofische duiding van een situatie. De inleiding van het boek daarentegen - gepresenteerd vanuit het perspectief van de burgerlijke neef van zijn huisbazin - is schetsmatig, vol rommelige vooruit- en terugwijzingen. Het zijn treffende voorbeelden van Hesses technische vaardigheden en zijn vermogen een thematische eenheid in zijn werk te scheppen.
Redelijk, zinnelijk
Het thema van de eenheid van tegengestelden komt in Narziss en Goldmund misschien nog wel sterker naar voren. De twee hoofdpersonen uit de titel zijn elkaars tegenpolen. De een is redelijk, de ander zinnelijk. De een een kloosterman, de ander een zwerver. De ene hetero, de ander homo (al is dat een tegenstelling die, gezien de middeleeuwse setting van het verhaal, niet tot wasdom komt). Toch is de vriendschap tussen Narziss en Goldmund diep. Zelfs als ze jaren van elkaar gescheiden zijn, gaan blijven hun gedachten naar elkaar uitgaan.
Een kloosterleven, dat is wat Goldmunds vader hem wenste. Als manier om boete te doen voor de zonden van zijn moeder, maar dat zei hij er niet bij. De jongen is een jaar of vijftien als hij hem afzet bij het klooster van Mariabronn. Daar trekt hij onmiddellijk de aandacht van de intellectuele Narziss, zijn leraar, ondanks dat ze maar een paar jaar van elkaar schelen. Narziss overtuigt de rusteloze jongen ervan dat hij niet voor het klooster is geschapen. Goldmund heeft te weinig op met grammatica - Grieks, Latijn -, en logica - Aristoteles, Thomas van Aquino. Hij is een vrije geest, een kunstenaar die nog niet weet dat hij kunstenaar is. De jongen vertrekt en leeft het leven van een zwerver. Met zijn knappe gelaat en gevoelige inborst beroert hij het hart van menig vrouw die zijn pad kruist. Maar het zwerversbestaan bestaat niet alleen uit liefkozingen, leert hij. Zijn tocht leert hem de lessen van het leven op een manier waar geen kloosterwijsheid tegenop kan.
De pest
Verteld als klassieke roman, volgt het boek de omzwervingen van Goldmund. De mooie momenten in zijn leven - die veelal verband houden met vrouwen, en later met kunst - worden afgewisseld met zwaar weer. Uit zelfverdediging vermoordt Goldmund een mede zwerver, later verliest hij de mensen in zijn omgeving aan de pest. Eén van de meest ijzingwekkende scènes in het boek, vindt plaats als hij een dood gezin in hun woning aantreft - de jongen met zijn gezicht naar de vloer, liggend in de deuropening, zijn handen tot knuistjes geknepen. Opvallend genoeg behoudt Goldmund juist op dit moment de rust waar hij zijn vriend zo om bewondert. Hij observeert de situatie koel, en maakt er tegen zijn angstige reisgenoot, zelfs een cynische grap over. Het is een koelte die verhult dat Goldmund op dat moment op een pad terecht is gekomen dat hem van zijn geloof zal brengen, hem zal doen inzien hoe wanhopig hij tekortgeschoten is in het vervolmaken van zijn schepping.
Het duurt lang - decennia - voordat Goldmunds pad zich eindelijk weer kruist met dat van Narziss. Maar wanneer ze elkaar opnieuw ontmoeten, blijken ze elkaars exacte spiegelbeeld te zijn. Zoals Narziss Goldmund liet inzien dat hij niet gemaakt was voor het klooster, toont Goldmund Narziss dat het door hem geleden leven in datzelfde klooster, slechts een half leven was Hij komt tot het inzicht dat de lichamelijkheid niet minder is dan het geestelijke, de tijdelijkheid niets minder dan het eeuwige. Het ene leven toont het andere leven haar gebrek; hun vriendschap vervolmaakt beiden. De tegengestelden zijn samen één.
De Steppewolf en Narziss en Goldmund zijn beide uitstekende voorbeelden van hoe literatuur in staat is ogenschijnlijk onoverbrugbare tegenstellingen te overwinnen. Hesses nauwgezette vertellingen dagen de lezer uit verder te kijken dan de oppervlakte en te zien waarin twee uitersten met elkaar overeenkomen. Net als de personages in zijn romans, wordt het subjectief vertelde manie van De Steppewolf verenigd met het objectief geschetste gevoelsleven van Narziss en Goldmund in een allesoverkoepelende eenheid: de schrijver Hermann Hesse zelf.
Karl van Heijster [bron: https--deleesclubvanalles.nl/recensie/de-steppewolf-en-narziss-en-goldmund]
Hoofdpersonen
Het verhaal
Goldmund groeit alleen op bij zijn rijke en streng gelovige vader. Op een dag brengt deze hem naar het klooster Mariabronn, zodat hij geestelijke kan worden. Goldmund voelt zich al snel thuis in het klooster en hij ontwikkelt een hechte vriendschap met Narciß, één van de beste leerlingen. Narciß zorgt ervoor dat Goldmund geïnteresseerd raakt in natuur, in kunst en vooral in vrijheid. Zijn wil om monnik te worden wordt verdrongen door een grote hang naar vrijheid.
Als hij ongeveer een jaar in het klooster leeft, halen een paar vriendinnen Goldmund over om samen met hen stiekem het nabijgelegen dorp te bezoeken. Op zijn geheime tocht zoent hij met één van de meisjes, wat een diepe indruk op hem achterlaat. Nadat hij het verhaal aan Narciß heeft verteld besluit hij het dorp voortaan te mijden.
Later, in een bepaald gesprek tussen de vrienden, komt het vergeten beeld van Goldmund's moeder plotseling weer boven. Hij herinnert zich ineens zijn mooie jeugd weer, hij droomt erover en hij verlangt ernaar terug.
Dan ontmoet een heel mooi meisje in een bos waar hij Johanneskruid aan het zoeken is voor het klooster. Zoals Narciß al had verwacht besluit Goldmund het klooster te verlaten. Hij neemt hij afscheid van Narciß om bij het meisje te kunnen zijn.
Een poosje heeft hij het heel erg leuk met haar, maar dan ontdekt hij dat ze getrouwd is en laat hij haar in de steek. De goed ogende Goldmund heeft ondertussen wel geleerd hoe hij een vrouw moet verleiden en daar geniet hij met volle teugen van.
Goldmund begint een losbandig, vrij leven waarin hij veel vrouwen ontmoet. Steeds denkt hij even dat hij de ware ontmoet heeft, maar de relatie loopt altijd stuk. Bij geen enkele vrouw houdt hij het lang uit.
Na twee jaar ontmoet hij een rijke ridder met twee dochters, Julie en Lydia. De ridder laat hem in zijn kasteel wonen en Goldmund begint een geheime relatie met de oudste dochter, Julie. Lydia is nogal jaloers op hun affaire en verraadt hen aan haar vader. Goldmund moet vertrekken uit het kasteel.
Opnieuw reist hij doelloos rond en verleidt hij talloze vrouwen. Maar wanneer hij in een kapel een houten Mariabeeld aantreft, wordt hij zich er plotseling bewust van dat hij kunstzinnig begaafd is. Meteen gaat hij op zoek naar de maker van het beeld. Als hij hem gevonden heeft in een bisschopsstad wordt hij door de houtsnijder als leerling opgenomen. Vier jaar lang blijft hij bij hem in de leer, maar als zijn leermeester hem zijn meesterdiploma aanbiedt wil hij dit niet aannemen. Opnieuw wordt hij geroepen door het vrije leven en hij gaat weer op reis.
Onderweg wordt Goldmund verliefd op Lene, een arm dienstmeisje. Zij sterft echter al snel aan de heersende Pest. Goldmund besluit terug te gaan naar zijn leermeester. Wonderbaarlijk genoeg overleeft hij zijn reis langs bergen Pestdoden, maar als hij terugkomt in de bisschopsstad blijkt dat zijn leraar ook gestorven is. Goldmund besluit toch te blijven en begint een relatie met de vrouw van de stadhouder. Wanneer hij bij haar in de kledingkast gevonden wordt doet hij alsof hij een inbreker is. Hij wordt veroordeeld tot de doodstraf.
De ochtend van zijn veroordeling wordt Goldmund bezocht Narciß, die nu priester is. Narciß weet te regelen dat aan Goldmund gratie verleend wordt. Goldmund gaat met Narciß mee terug naar het klooster, waar hij een houtatelier begint. Hij wijdt zich voortaan aan religieuze versieringen en hij vervaardigt zelfs een Mariabeeld.
Na een aantal jaar begint de drang naar vrijheid echter weer aan hem te knagen. Hij verlaat het klooster vol goede moed, maar komt na een paar maanden doodziek terug. Hij is van zijn paard gevallen, en omdat hij inmiddels een oud man is kan zijn lijf het niet aan. Goldmund is verbitterd geraakt, hij kan er niet tegen dat hij niet meer de jonge god van vroeger is. Aan zijn sterfbed praat hij met Narciß over zijn moedersbeeld. Zijn laatste woorden zijn "Zonder moeder kun je niet sterven". Goldmund sterft in Narcis' armen.
Opbouw
Het boek is opgedeeld in twintig hoofdstukken. Het verhaal wordt op chronologische wijze verteld. Het is onder te verdelen in drie delen:
Genre
'Narciß und Goldmund' is een ontwikkelingsroman. De hoofdpersoon maakt een ontwikkeling door van volgzame jongen (aan zijn vader en aan het klooster) tot zelfstandige man die zijn eigen, vrije leven leidt. Ook de vriendschap tussen Narciß en Goldmund ontwikkelt zich; hij wordt steeds belangrijker voor Goldmund want Narciß is de enige persoon met wie hij zijn hele leven contact houdt, met vrouwen lukt hem dat niet.
Thema
Goldmund is zonder moeder opgegroeid. Zijn moeder was er niet om hem te leren lief te hebben, waardoor hij zijn hele leven faalt in het houden van een vaste relatie. Het thema van het boek is de zoektocht naar een moeder. Goldmund jaagt een droombeeld van haar achterna, of een ideaalbeeld dat onhaalbaar is. Omdat hij nooit (moederlijke) liefde heeft gekend verlangt hij er zó heftig naar dat hij geen genoegen wil nemen met minder dan zijn ideaalbeeld. Maar dit beeld kan nooit werkelijkheid worden, want niemand is perfect. Het droombeeld leeft in Goldmund's hoofd maar hij kan het zelfs niet vangen in één van zijn beelden. Omdat hij zijn eisen te hoog stelt sterft hij uiteindelijk in de armen van zijn vriend, zonder dat hij zijn droomvrouw gevonden heeft.
Historische achtergrond
Hermann Hesse werd in 1877 geboren. In zijn jeugd bracht hij een korte tijd door in Maulbronn, waarnaar het klooster Mariabronn in het boek verwijst. Hesse is altijd een fel tegenstander geweest van oorlog, tijdens de oorlog ging hij dan ook in het neutrale Zwitserland wonen. In 1946 kreeg hij de Nobelprijs voor de literatuur. Hij stierf in 1946 in Italië.
Hesse wordt, samen met Thomas Mann en Stefan Zweig, over het algemeen gezien als een op zichzelf staande schrijver in de Duitse literatuur. Zijn boeken zijn heel anders geschreven dan die van zijn tijdgenoten, waardoor ze niet zomaar bij een bepaalde stroming ingedeeld kunnen worden. In de tijd dat 'Narciß und Goldmund' gepubliceerd werd (1930), heerste in Duitsland de stroming van de Nieuwe Zakelijkheid.
In Hesse's boeken zijn veel Romantische elementen te vinden. Dit komt duidelijk naar voren in 'Narciß und Goldmund'; Goldmund probeert te vluchten uit de werkelijkheid, hij leidt een zwerversbestaan. Zijn vrije levensstijl duidt op de stijl van de Romantiek, evenals het feit dat Goldmund een alleenstaand 'genie' is (hij kan beeldhouwen).
Hesse maakt vaak gebruik van een (romantische) vlucht naar de innerlijke wereld (dit is ook een kenmerk van het expressionisme, dat in zich in Duitsland manifesteerde van 1910 tot 1925). In 'Narciß und Goldmund' komt dit sterk naar voren door de droombeelden die Goldmund heeft van zijn jeugd. Hij verlangt naar deze droomwereld, in zeker opzicht probeert hij ook hierin te vluchten.
In het boek komen veel monologen voor, waarin Goldmund met zichzelf (of met zijn innerlijk) praat.
Het boek is heel gedetailleerd geschreven. Omgeving, personen, dieren, natuur en vooral gedachten en gevoelens worden uitvoerig beschreven. Er zijn ook symbolistische trekken in te vinden, met name in de droombeelden die Goldmund schept.
Mijn mening
'Narciß und Goldmund' is mij zeer goed bevallen. Het begin was moeilijk om doorheen te komen, ik moest even wennen aan de uitvoerig beschrijvende stijl van Hesse. Maar het verhaal kreeg mij steeds meer in zijn greep, het thema sprak me erg aan. De boodschap is volgens mij dat je moet genieten van het leven, want als je te perfectionistisch bent eindig je ongelukkig. Verder blijkt uit het boek dat de jeugd en met name de ouders van een kind van grote invloed zijn op de rest van zijn of haar leven.
[bron: https--www.scholieren.com/verslag/boekverslag-duits-narziss-und-goldmund-door-hermann-hesse-54772]
In middeleeuws Duitsland wordt de jonge Goldmund door zijn vader naar het internaat gestuurd van het klooster Mariabronn. Min of meer opgedrongen door zijn vader heeft hij de intentie monnik te worden. Hij raakt erg bevriend met Narziss, één van zijn medeleerlingen die ook les geeft en bekend staat vanwege zijn intellectuele vermogens. Al snel merkt Narziss dat Goldmund niet voorbestemd is om monnik te worden.
[bron: https--www.boekmeter.nl/book/360]
[2013-03-25]
Op de een of andere manier was ik Hesse na het indrukwekkende De Steppewolf toch wat vergeten, totdat ik nu jaren later Narziss & Goldmund las. Gelijk weer gegrepen door de compacte stijl en levenswijsheid die er uit spreekt. Niet zo gek dat hij in de jaren 60 door jongeren herontdekt werd; net als De Steppewolf bleek ook Narziss & Goldmund bij uitstek een roman die op een pakkende manier de existentiële vragen waar menig twintiger een antwoord op zoekt behandelt. Ja, behandelt. Want Narziss & Goldmund lijkt me een boek waarvan eerst de ideeën en het concept bedacht waren, en toen het verhaal en de personages. Bij tijd en wijle komt het allemaal vrij conceptueel en daardoor afstandelijk over.
De titelpersonages zijn de elkaar aanvullende personages, die in de middeleeuwen in hetzelfde klooster zijn ondergebracht. Waar Narziss zich toelegt op een leven van devotie, verlaat Goldmund het klooster op jonge leeftijd. Om zichzelf te ontdekken in de buitenwereld, liefde te vinden en zich te ontwikkelen in zelfexpressie. De verschillen in karakter tussen de introspectieve, geestelijke Narziss en de gepassioneerde, creatieve Goldmund, dienen vooral om een ideale middeling te tonen: zo moet men voor het maken van kunst voldoende het leven ervaren om het zeggingskracht te kunnen geven, maar ook genoeg afstand kunnen houden om het creatieve proces te kunnen vervolmaken. Kunst is dus een belangrijk thema, en op een vergelijkbare manier komen de liefde, zowel de vriendschap als de seksuele relatie, de dood, het geloof, intellectuele ontwikkeling, moederschap en meer voorbij. Kortom, het hele bestaan in een allegorie van een kleine 300 pagina's.
Het gebrek aan spontaniteit, en misschien wel: levendigheid, wordt wat mij betreft ruimschoots goedgemaakt door het kunstmatige van de constructie. Het verhaal speelt in de middeleeuwen, maar heeft hier ook literair wel wat van weg. Een soort humanistische variant op Pilgrim's Progress; een fysieke reis die vooral een geestelijke is, en waarbij elke gebeurtenis eerder op een symbolische level plaatsvindt in plaats van dat een realisme wordt nagestreefd. Werkelijk elk detail neemt een betekenisvolle plaats in binnen het geheel. Zonder veel in herhalingen te vervallen of lang uit te wijden, vertelt Hesse op die manier op een compacte manier heel veel. Wel heeft hij nogal eens de neiging te expliciet te zijn in de verwoording van vraagstukken en gedachtenstromen. Daarin verschilt Hesse van een veel ongrijpbaarder tijdgenoot als Thomas Mann. Het is wat het is, veel meer of minder kun je er niet van maken.
Raskolnikov [bron: https--www.boekmeter.nl/book/360]
[2017-04-22]
Mijn favoriete boek van mijn favoriete schrijver. Ik heb een groot deel van zijn werk in bezit. Heb een aantal boeken van hem gelezen, maar nog niet alles. In dit boek zit zoveel, teveel om op te noemen, misschien doe ik dat nog wel eens
luigifort [bron: https--www.boekmeter.nl/book/360]
[2020-09-30]
Steppenwolf kon mij zeer bekoren, dus vol verwachting begon ik aan mijn tweede van Hesse: Narziss und Goldmund. Geschreven na Steppenwolf en bij de liefhebbers van Hesse net iets meer geliefd.
Ik kon alleen een Duitse epub vinden van het boek, maar dat vond ik niet heel vervelend. Het kost mij iets meer moeite om Duits te lezen, maar een boek in de oorspronkelijke taal is vaak toch net iets beter.
Het verhaal speelt zich af in de Middeleeuwen en begint in een klooster. Narziss is een studiebol en Goldmund een ogenschijnlijk vrome jongeling. De twee worden innige vrienden, waarbij de platonische liefde hevig bloeit. Narziss laat Goldmund zien dat zijn ware roeping niet ligt in het klooster, maar in de zinnelijke wereld van de kunst.
Goldmund vertrekt uit het klooster en wat volgt is in feite een coming of age-verhaal van Goldmund, door Hesse heel mooi opgeschreven, met filosofische gedachtenspinsels over de tegenstelling tussen lichaam en geest.
Er zit heel veel in deze roman, daar ga ik zeker nog wat speurwerk naar doen. Wat mij opvalt is dat Goldmund bij vele vrouwen de liefde zocht, maar dat uiteindelijk de enige ware (platonische) liefde Narziss was, die tegen het einde van het verhaal weer opduikt als abt van het klooster.
Het werk van Hesse beleeft om de zoveel tijd een populariteitsgolf. Dit begrijp ik, want de thema's van bestemming en zin van het leven zijn van alle tijden.
Pleun [bron: https--www.boekmeter.nl/book/360]
[2021-06-30]
Wat toe te voegen? Dit boek gelezen in 1970, ik was toen 16. Waw. Nu ben ik 67. Herlezen. Weer waw. Wat beschrijft Hesse prachtig wat er aan dualiteit in een mens kan leven. En die middeleeuwse setting, heerlijk. Subliem boek. Net als Siddhartha eigenlijk.
Die dualiteit, gespetenheid vaak, lees ik ook terug in bv Daniël van de Nederlandse schrijver Wim Gijsen, in een minder geromantiseerde, meer allerdaagse maar ook pakkende roman.
Dagodewerd [bron: https--www.boekmeter.nl/book/360]
[2004-12-31]
De eerste zin van Narziss en Goldmund neemt een halve bladzijde in beslag. Wie echter dit typisch barokke Duitse proza aan het begin van de tekst doorworstelt, wordt al gauw beloond met een schitterend verhaal. Dit is een bildungsroman, maar even goed een avonturenverhaal, een liefdesstory en een kunstenaarsroman.
Herman Hesse (1877-1962) vertelt het verhaal van Goldmund die als jongen aan het begin van de 13e eeuw door zijn vader naar de strenge kloosterschool Mariabronn wordt gestuurd. Daar ontmoet hij de jonge monnik Narziss en de twee worden vrienden, hoewel ze in zowat alles tegengesteld blijken te zijn. Goldmund is helemaal niet geschapen voor het rigide ascetische leven vol wetenschap en gebed dat de broeders leiden. Als hij dat met behulp van Narziss inziet, vlucht hij en trekt de wijde wereld in. Hij zwerft rond en geeft zich over aan een liederlijk leven vol nieuwe indrukken en erotiek. Talrijk zijn de vrouwen die hij verovert en dan weer verlaat, even talrijk de avonturen die hij meemaakt. Tot hij op een dag in een kerk getroffen wordt door de schoonheid van een Mariabeeld. Hij vraagt wie de kunstenaar is, zoekt hem op en leert beeldhouwen. Maar ook dan blijft hij een rusteloze zoeker en hij trekt er terug op uit. Wanneer hij met de pest en de dood van zijn geliefde geconfronteerd wordt, lijkt hij tot inkeer te komen. Hij wil terug naar het klooster en naar Narziss. Op weg daarheen verleidt hij nog de vrouw van de graaf, wordt betrapt en ter dood veroordeeld en het is slechts op voorspraak van Narziss dat hij wordt vrijgelaten. Deze neemt hem mee naar Mariabronn, waar hij een schitterend kunstwerk maakt, maar dan weer de zwerfkriebels krijgt. Nog een laatste keer trekt hij erop uit, maar het wordt een teleurstelling. Hij ziet in dat hij oud wordt en het vitalisme is hem nu vergaan. Goldmund sterft met Narziss aan zijn zijde, nadat beide vrienden hun liefde voor elkaar hebben uitgesproken.
In deze roman onderzoekt Hesse het leven en zijn mogelijkheden en ook de plaats en levenswijze van de kunstenaar wordt in vraag gesteld. Dat gebeurt meesterlijk door de twee grondhoudingen tegenover het leven tegen elkaar uit te spelen: eros of logos. Beide personages twijfelen wel eens aan hun geluk, maar blijven toch achter hun keuze staan en zo wordt duidelijk dat ze beide tot voldoening voeren. Doordat Hesse Goldmund volgt, komt de nadruk echter wel bij deze levensbevestigende, dionysische levenswijze te liggen.
Hesse toont zich met deze door Nietzsche en de psychoanalyse beïnvloede roman een meesterlijk verteller. Met veel vuur en gevoel voor romantiek beschrijft de auteur de vele liefdesverhoudingen, maar met evenveel vakmanschap weet hij er altijd de juiste spanning in te houden. Dit is een uitgebalanceerd en spannend verhaal, ideaal om met Hesse kennis te maken.
Carl De Strycker [bron: https--balen.bibliotheek.be]
Een van de bekendste werken, geschreven in 1930, van de Duits/Zwitserse auteur (1877-1962), die met name in de jaren '60 een inspiratiebron was voor jongeren en die in 1946 de Nobelprijs ontving. Op het seminarie Mariabronn wordt in de late middeleeuwen de ascetische denker Narziss geconfronteerd met de zinnelijke gevoelsmens Goldmund. De confrontatie groeit uit tot een vriendschap voor het leven. Knap lopen avonturen over in diepzinnige gesprekken, en omgekeerd. Op meeslepende wijze vertelt de schrijver over de ontmoeting en lotgevallen van deze twee hoofdpersonen, die karakterologisch elkaars tegenpool zijn en aldus twee polen in het menselijk bewustzijn verbeelden.
[bron: nbd biblion]
Narziß und Goldmund [2015-02-22]
"Die Naturen von deiner Art, die mit den starken und zarten Sinnen, die Beseelten, die Träumer, Dichter, Liebenden, sind uns andern, uns Geistmenschen, beinahe immer überlegen. Eure Herkunft ist eine mütterliche. Ihr lebet im Vollen, euch ist die Kraft der Liebe und des Erlebenkönnens gegeben. Wir geistigen, obwohl wir euch andere häufig und zu regieren scheinen, leben nicht im Vollen, wir leben in der Dürre. Euch gehört die Fülle des Lebens, euch der Saft der Früchte, euch der Garten der Liebe, das schöne Land der Kunst. Eure Heimat ist die Erde, unsere die Idee. Eure Gefahr ist das Ertrinken in der Sinnenwelt, unsere das Ersticken im luftleeren Raum. Du bist Künstler, ich bin Denker. Du schläfst an der Brust der Mutter, ich wache in der Wüste. Mir scheint die Sonne, dir scheinen Mond und Sterne, deine Träume sind von Mädchen, meine von Knaben..."
De woorden uit de mond van Narziß, in hoofdstuk 4 uit "Narziß und Goldmund" verraden de rode draad van de prachtige vertelling van Hermann Hesse die in 1930 voor het eerst uitkwam en door elke generatie weer opnieuw ontdekt en gelezen wordt. De Bezige Bij spreekt zelfs over een 'cultroman', en voorts over een "avontuurlijk verhaal over het innerlijke conflict tussen geest en lichaam, logos en eros". En ja, het herlezen na een slordige 30 jaar, was een weerzien en een opnieuw beleven van de innerlijke zoektocht naar een eigen weg waar de boeken van Hesse mij zoveel "Bildung" hebben gebracht. En niet alleen vorming maar ook een herkenning van de grote Nietzsche thematiek waardoor herkenning en bevestiging, troost en rust gaven. De tegenstellingen die de innerlijke strijd van Hesse zelf weergeven, zijn evenzogoed als het appolinische en het dionysische te lezen.
Ik ga hier niet vertellen waar de roman over gaat. Dat valt genoeg te vinden in boekbesprekingen en verslagen waar het internet mee bezaait is. Mij gaat het er om de Nietzscheaanse invloed in deze roman terug te vinden. En om de grootsheid van Hesse als literair schepper nogmaals te onderstrepen voor hen die hem nog niet ontdekt hebben.
klooster-mariabrunnTerug naar het boek. Hoe kon Hesse na "der Steppenwolf", nog iets groots schrijven? Met de steppenwolf had hij de wereld al genoeg bij z'n lurven gegrepen. Hij koos voor de tweespalt drift en verstand en werkte dat literair uit als een tegenstelling die in elk zich ontwikkelend wezen -met een moeder waaruit het wezen voortkomt-, als oerkracht op de achtergrond, manifesteert. Het verhaal speelt rond de Middeleeuwse pest en begint op het klooster Mariabronn waar het echte en door Hesse bezochte klooster Maulbronn, waarschijnlijk model voor heeft gestaan. Het gaat dus al gauw over drift versus ascese, gevoel versus verstand en ook over de wens om als zoekend en scheppend mens iets achter te willen laten wanneer de dood een einde maakt aan het bestaan. "Und wenn morgen auch ihn der Tod holte, dann würde das alles wieder auseinanderfallen und auslöschen, dies ganze Bilderbuch, so voll von Frauen und Liebe, von Sommermorgen und Winternächten. Oh, es war an der Zeit, noch etwas zu tun, noch etwas zu schaffen und hinter sich zu lassen, das ihn bedaure." (hoofdstuk 16).
De Nietzscheaanse tegenstelling die Hesse in een andere vorm terug laat komen, toont zich in de vriendschap tussen twee opgroeiende mannen die na jarenlange omgang elkaar loslaten en weer terug vinden. De eros van een scheppend mens bezit iets universeels en laat zich niet begrenzen tot de verhouding tussen man en vrouw. Hesse was niet de man om vanuit de buitenkant naar het innerlijke te kijken maar keek vanuit zijn eigen innerlijk naar de buitenkant, de wereld, en het is voor een oplettende lezer duidelijk dat de Narziß en de Goldmund, de twee driften en de onderlinge zoektocht naar elkaar betreffen die ook hij als "moeder van het verhaal" zijn leven lang bij zich heeft gedragen. Een vlag boven de titel van dit werk zou daarom evenzogoed kunnen zijn "Hoe moet men leven?" Het boek spreekt over de verhouding tussen beide krachten in een vriendschap, maar het is zonneklaar dat beide driften zichzelf eerst moeten vinden en verbinden binnen een persoon zelf om in balans naar buiten te (kunnen) treden. Hesse zoekt zijwegen in de erotiek en ook daar vind ik wat Nietzsche invloed terug; hun beider moeilijke weg om in een vriendschap met vrouwen een intellectuele en kunstzinnige verbinding tot stand te brengen. Het verschil; Goldmund groeit in het verhaal op zonder een vrouwelijke aanwezigheid (o.a. van de moeder) terwijl Nietzsche juist in een vrouwelijk omgeving groot werd. De vriendschap tussen de jonge mannen krijgt een erotische lading maar blijft in het verhaal als symbool voor de verbinding staan. Hesse zelf had geen enkele homo-erotische fantasie (zoals Thomas Mann deze wel kende) maar gebruikt de zinnenprikkelingen bijna als metafoor om de ultieme vriendschap tussen de elkaar opzoekende driften te beschrijven.
hesse-lezendNarziß is de strenge rationele geest die in een klooster de ascese opzoekt, Goldmund volgt zijn drift in de richting van de vrije en onontdekte wereld met daarin de lust en de vrouwen. Hij ontdekt gaandeweg de kunstenaar in zichzelf en komt later in het verhaal tot de conclusie dat hij alleen in beelden kan denken. De grote levensvragen en tegenstellingen komen op zijn pad; geboorte en dood, goed en slecht, leven en vernietiging. God verdwijnt uit zijn leven, zijn "oer"moeder komt er zogezegd voor in de plaats. Hij zoekt zijn "moeder" in elke vrouw maar geen enkele geeft de zielerust die hij (onbewust) zoekt. De roman spreekt ook als psychologische en filosofische verhandeling met prachtige volzinnen: "Es kann klug sein oder dumm; er kann tief in sich wissend sein, wie gebrechlich und vergänglich alles Leben ist und wie arm und angstvoll alles lebendige sein bißchen warmes Blut durch das Eis der Welträume trägt, oder er kann bloß kindisch und gierig den Befehlen seines armen Magens folgen - immer ist er der Gegenspieler und Todfeind des Besitzenden und Seßhaften, der ihn haßt, verachtet und fürchtet, denn er will nicht an all das erinnert werden: nicht an die Flüchtigkeit alles Seins, an das beständige Hinwelken alles Lebens, an den unerbittlichen eisigen Tod, der rund um uns das Weltall erfüllt."
Narziß en Goldmund gaan zichzelf in de andere herkennen. Het is de zoektocht naar de existentie, de plaats voor een ieder in ruimte en tijd, het grote vinden van de erkenning en liefde uiteindelijke uitmondend in het geluk. Er is geen veroordeling door Hesse, allesbehalve, hij schetst veeleer zijn eigen "Zwiespalt" die er voor zorgt dat het grote geluk altijd een stap voor is. Hij laat wanneer Goldmund weer terug op het klooster is Narziß tegen Goldmund zeggen: " Wärest du, statt damals in die Welt zu laufen, ein Denker geworden, so hättest du Unheil anrichten können. Du wärest nämlich ein Mystiker geworden. Die Mystiker sind, kurz und etwas grob gesagt, jene Denker, welche nicht von den Vorstellungen los kommen können, also überhaupt keine Denker sind. Sie sind heimliche Künstler: Poeten ohne Verse, Maler ohne Pinsel, Musiker ohne Töne. Es sind höchst begabte und edle Geister unter ihnen, aber sie sind alle ohne Ausnahme unglücklich."
De thematiek van het boek blijft me fascineren. De stilistische kwaliteiten gaan op en af, evenals de snelheid. Het lijkt soms alsof je kunt merken wanneer Hesse het schrijven even stopt en wanneer hij het weer oppakt. Grote literatuur vermengt met soms wat trivialiteit als uit een liefdesroman. Dat laatste vind je duidelijk terug in de scene wanneer Goldmund met Lydia, de dochter van een ridder en haar jaloerse zus Julie, het bed deelt.
narzis-und-goldmundHet boek dat in 1930 in een oplage van 40.000 exemplaren verscheen bij Fischer (in de Nederlandse vertaling werden er slechts 16 exemplaren verkocht!), heeft een verrassende pagina die ik enkele keren terug las; " Eine Frage Narziß: habt ihr auch einmal Juden verbrannt?" "Juden Verbrannt? Wie sollen wir? Es gibt ja bei uns keine Juden." "Richtig. Aber sage: wärest Du imstande, Juden zu verbrennen? Kannst Du Dir den Fall als möglich denken?" "Nein warum sollte ich es tun? Hälltst Du mich für einen Fanatiker?" "Versteh mich Narziß! Ich meine: kannst Du Dir denken, daß du in irgendeinem Fall den Befehl zum Umbringen von Juden geben würdest oder doch Deine Einwilligung dazu? Es haben ja so viele Herzöge, Bürgermeister, Bisschöfe und andere Obrigkeiten solche Befehle gegeben." "Ich würde einen Befehl dieser Art nicht geben. Dagegen ist der Fall wohl denkbar, daß ich eine solche Grausamkeit mit ansehen und dulden müßte." "Du würdest es also dulden?" "Gewiß, wenn mir nicht die Macht gegeben wäre, es zu verhindern...." Waarop Narziß bevestigend antwoordt op de vraag van Goldmund dat de wereld dus eigenlijk een hel is. Het zou nog een goede 10 jaar duren voordat de nazis het boek van het wereldtoneel trachten te halen en enkele jaren de vooruitziende blik van Hesse in hun volledige gestoordheid ten uitvoer brachten.
Narziß und Goldmund dankt zijn populariteit met name door de eerste laag van een mooi (liefdes)verhaal in de middeleeuwen. De tweede laag, de psychologische en beschouwelijke, raakt diepere snaren, onder andere die van de vergankelijkheid. Hier is Nietzsche op de achtergrond weer aanwezig. Het eeuwige pendelen tussen lust en ascese houdt bij de dood niet op. Het gaat maar voort: "Es ist die Überwindung der Vergänglichkeit. Ich sah, daß aus dem Narrenspiel und Totentanz des Menschenlebens etwas übrigblieb und überdauerte: die Kunstwerke. Auch sie vergehen ja wohl irgendeinmal, sie verbrennen oder verderben oder werden wieder zerschlagen. Aber immerhin überdauern sie manches Menschenlebens und bilden jenseits des Augenblicks ein stilles Reich der Bilde rund Heiligtümer. Daran mitzuarbeiten scheint mir gut und tröstlich, denn es ist beinahe ein Verewigen des Vergänglichen." Ik bedenk nu dat de auteur goed 50 moet zijn geweest toen hij het verhaal schreef (53 bij de eerste publicatie). Het bewustzijn van het vergankelijke en zijn eigen zoektocht in het eeuwige nietige draaiden waarschijnlijk op volle toeren. Evenals bij Nietzsche "jenseits" van het nihilisme maar wel met de nodige "Weltschmerz". Een kwestie van leeftijd?
Ook hoofdstuk 10 opent met een duidelijke Nietzscheaanse invalshoek: "Alles kam wieder und wieder, was er nun schon so wohl zu kennen glaubte, alles kam wieder und war doch jedesmal anders: das lange Wandern über Feld und Heide oder auf steiniger Straße, das sommerliche Schlafen im Walde, das Schlendern in Dörfern, hinter den Reihen der jungen Mädchen her, die Hand in Hand vom Heuwenden oder vom Hopfenlesen heimkamen, das erste Schauern des Herbstes, die bösen ersten Fröste - alles kam wieder, einmal, zweimal, endlos lief das bunte Band vor seinen Augen hin."
Je hoort bijna de Zarathustra in het souffleer vak.
Kunst, Eros, vriendschap en de dood, keren in verschillende verhoudingen telkens weer in het boek terug. De verschillende wijzen van aarden op deze wereld, hoe ze ook mogen heten, hoe we ze ook willen noemen, die tijdloos terugkeren in allerlei tegenstellingen die oosterse en westerse filosofieën verbinden; Hesse geeft er kleur aan die ik na 30 jaar weer als een ware "Bildung" terugvond. Een "Erziehungsroman" met een Nietzscheaans fundament dat generaties overstijgt en als kunstwerk het leven weer wat voller maakt.
Stephan Peters [bron: https--www.friedrichnietzsche.nl/nietzsche-blog/narzis-und-goldmund]
--- Over (foto 2): Hermann Hesse ---
Hermann Hesse is een van de succesvolste auteurs van de twintigste eeuw. De Duits-Zwitserse schrijver en dichter werd in 1877 in het Duitse Calw geboren. Zijn bekendste werken zijn Demian, Siddhartha, Narziss en Goldmund, De steppenwolf en Het Kralenspel. Na de Tweede Wereldoorlog werden hem onder meer de Goetheprijs en de Nobelprijs voor Literatuur in 1946 toegekend.
[bron: https--www.debezigebij.nl]
De in 1887 in Calw geboren Herman Hesse hoort officieel niet in het rijtje van Duitse Nobelprijswinnaars thuis. Hoewel in Duitsland geboren, verwierf Hesse al op jonge leeftijd de Zwitserse nationaliteit. Hermann Hesse behoort desondanks tot de grootste en bekendste Duitstalige schrijvers. Hij schreef talloze boeken, waarvan 'Siddharta', 'Der Steppenwolf' en de gedichtenbundel 'Stufen' de bekendste zijn.
'Siddharta', een boek over de spirituele zoektocht van een Indische jongen, schreef Hesse na een reis die hij in 1911 maakte naar India en Indonesië. De reis werd een teleurstelling voor Hesse. Het geïdealiseerde Indië uit de verhalen van zijn grootvader, die daar missonaris was, vond hij niet. De realiteit stond hem tegen: de hitte, het kolonialisme, de viezigheid en de sociale verhoudingen. Toch was de reis niet geheel vruchteloos, Hesse raakte namelijk geinspireerd door de Indiase en de Chinese filosofie. Het spirutele van de Indiase filosofie sloot goed aan bij de tijdsgeest van de jaren zestig en zeventig. In die jaren, al na de dood van Hesse zelf in 1962, beleefde zijn werk een opleving onder de jonge generatie van toen, de hippies. Zij lazen zijn werk in groten getale.
In 1946 kreeg Hesse de Nobelprijs voor de Literatuur toegekend. De jury roemde zijn geïnspireerde en gedurfde schrijven. De toekenning van de prijs aan Hesse was ook politiek gemotiveerd. Een jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog en de ondergang van het nationaalsocialisme, waar Hesse een fel tegenstander van was, wilde het Nobelcomité een politiek betrouwbare en moreel geloofwaardige vertegenwoordiger van "de Duitse geest" aan de wereld tonen.
Uit persoonlijke brieven blijkt dat de auteur zelf niet onverdeeld blij was met de prijs; zo liet hij bij de uitreiking verstek gaan. Wel schreef hij een brief aan Stockholm, waarin hij de organisatie bedankte voor de "erkenning van de Duitstalige literatuur".
[bron: https--duitslandinstituut.nl/naslagwerk/506/hermann-hesse]
Hermann Karl Hesse (Calw (Duitsland), 2 juli 1877 - Montagnola (Zwitserland), 9 augustus 1962) was een Duitstalig Zwitserse schrijver, dichter en schilder. Hij ontving in 1946 de Nobelprijs voor Literatuur.
Als zoon van Baltische Rusland-Duitsers werd Hesse als staatsburger van het keizerrijk Rusland geboren. Vanaf 1883 had hij de Zwitserse nationaliteit en vanaf 1890 die van het koninkrijk Württemberg. Vanaf 1924 was hij weer Zwitser.
Geboren in Calw, in het noorden van het Zwarte Woud, als kind van piëtistische ouders die onder meer missionarissen in India zijn geweest, groeide Hesse op in een beschermde en intellectuele sfeer. In het ouderlijk huis werd hij al vroeg met de wereldliteratuur bekend, dankzij de uitgebreide bibliotheek van zijn erudiete grootvader, de beroemde missionaris en taalkundige Hermann Gundert. Hier verrichtte Hesse zijn eerste studies naar onder andere het boeddhisme. Dit uitte zich later in het boek Siddhartha.
Hesse was in zijn jeugd een moeilijk kind en bracht daardoor vele jaren op verschillende instituten door. Ook was hij korte tijd seminarist in het klooster Maulbronn. Hieruit vluchtte hij, omdat hij "entweder Dichter oder gar nichts werden" wilde. Na enige moeizame puberteitsjaren werd hij leerling in enige antiquariaten/boekhandels. Het succes van zijn in 1904 verschenen boek Peter Camenzind stelde hem in staat zich volledig aan het schrijven te wijden. Daarvoor verhuisde hij naar het aan de Untersee (Bodenmeer) gelegen Gaienhofen. Hij huwde in 1904 met Marie Bernoulli en kreeg drie zonen, Bruno (1905), Heiner (1909) en Martin (1911). Het huwelijk werd in juni 1923 ontbonden. In januari 1924 trad Hesse na sterk aandringen van haar vader in het huwelijk met Ruth Wenger, een Zwitserse. Dit huwelijk werd op verzoek van Ruth in 1927 ontbonden. In 1926 leerde Hesse Ninon Dolbin (geb. Ausländer) kennen, een kunsthistorica uit Czernowitz. Reeds in 1910 had zij als studente gereageerd op Hesse's boek Peter Camenzind. Zij huwden op 14 november 1931.
Hesse keerde zich in het geschrift "O Freunde, nicht diese Töne" (1914) tegen het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog, maar meldde zich wel als vrijwilliger. In verband met zijn slechte ogen werd hij voor de krijgsdienst afgekeurd en te Bazel aangesteld op het bureau voor de Kriegsgefangenenfürsorge. Tot het einde van WO I stelde hij duizenden pakketten met boeken samen en verzond die naar Duitse krijgsgevangenen.
In 1924 werd hij opnieuw Zwitsers staatsburger en vestigde zich in Montagnola, Ticino, aan het Meer van Lugano. Al vanaf 1923 waarschuwde hij in geschriften voor het gevaar van het opkomende nazisme en fascisme. Vanaf 1932 was zijn huis een rustplek en doorgangshuis voor talloze, door het naziregime vervolgde schrijvers. Thomas Mann en Bertolt Brecht waren de eersten in een lange rij die in zijn huis opvang vond en verder werd geholpen.
In het werk van Hermann Hesse, dat veelal autobiografisch is, komt steeds weer de confrontatie van de mens met zichzelf aan de orde. Deze dualiteit moet de mens in staat stellen "zichzelf te zijn". Veel van de boeken van Hesse gaan over persoonlijke ontwikkeling en groei.
Gedurende zijn leven heeft hij verschillende "Hessegolven" meegemaakt. Ook na zijn overlijden was er een golf in de jaren 1970-1980. Het werk van Hesse is in meer dan 60 talen vertaald en in 2005 heeft de oplage van al zijn boeken de 100 miljoen exemplaren overstegen. Nog steeds bestaat er grote belangstelling voor Hesse's werk en maandelijks rollen er 30.000 Hesseboeken van de persen van uitgeverij Suhrkamp.
Ook zijn er vele biografieën en studies over Hesse verschenen. Vrijwel al het werk van Hesse is in het Nederlands vertaald.
Hesse heeft in zijn leven ruim 45.000 brieven geschreven, waaronder vele aan zijn lezers. Veel van deze brieven zijn in de banden Gesammelte Briefe opgenomen en getuigen van zijn verantwoordelijkheid voor hetgeen hij met zijn boeken bij de lezers losmaakte.
In 1972 verfilmde Conrad Rooks Hesses boek Siddhartha. Het boek De Steppewolf werd in 1974 door de Amerikaanse regisseur Fred Haines verfilmd. Om de twee jaar wordt er in zijn geboorteplaats Calw een meerdaags Hermann Hesse-Kolloquium gehouden, met steeds een ander thema. Zowel in Calw, als in Gaienhofen aan het Bodenmeer (1904-1912) en in zijn laatste woonplaats Montagnola (1919-1962) zijn Hermann Hessemusea ingericht.
Het Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek te Deventer beschikt sinds medio 2000 dankzij een schenking over vrijwel de volledige collectie literatuur van en over Hermann Hesse. Deze collectie is beschikbaar voor onderzoek en studie.
Lange tijd leek de schilderkunst geen rol te spelen in het leven van Hesse. Daarin kwam verandering tijdens zijn psychoanalytische behandeling in 1916. Zijn therapeut adviseert hem zijn dromen uit te beelden. Hesse neemt het advies over en begint te tekenen. Het schilderen blijkt van nut om zijn bewustzijn te organiseren. Na een periode van zelfportretten richt hij zich op landschappen en ook boekillustraties. Zijn poëziecycli zijn de eerste teksten die hij zelf illustreert. In 1920 volgt een eerste tentoonstelling te Basel.
De jaren twintig van de 20e eeuw werden de meest intense creatieve periode in zijn schildersloopbaan. Na de scheiding van zijn eerste vrouw vestigde hij zich in Montagnola, Ticino, waar hij zijn productiviteit enorm verhoogde. Het schilderen heeft een heilzame uitwerking op zijn geest. Voor Hesse is schilderen, naast het schrijven, een tweede en veel directere wijde om zijn innerlijke leven artistiek te kanaliseren.
Het aquarel wordt uiteindelijk de overheersende picturale uiting van Hesse. Tot zijn dood in 1962 maakt hij meer dan 3000 afbeeldingen en na zijn dood zijn er wereldwijd tentoonstellingen met Hesseaquarellen, onder meer in Tokio, Parijs, New York, Madrid en Hamburg.
Prijzen
1905 Wiener-Bauernfeld-Preis; (literatuurprijs van de Stadt Wien, voor: Peter Camenzind)
1928 Mejstrik-Preis (Wiener Schiller-Stiftung)
1936 Gottfried-Keller-Preis
1946 Nobelprijs voor Literatuur
1946 Goethepreis der Stadt Frankfurt
1947 Eredoctoraat van de Universiteit van Bern
1950 Wilhelm-Raabe-Preis
1954 Orden pour le mérite; (opgenomen in de in 1842 door Koning Frederik Willem IV van Pruisen opgerichte 'Orde' voor wetenschappen en kunsten)
1955 Friedenspreis des Deutschen Buchhandels
Bibliografie
Proza
...
Dichtbundels
...
Overig werk
...
Door anderen samengesteld werk
...
Varia
...
Werken over Hermann Hesse (beknopt)
Trivia
[bron: wikipedia]
||door: Hermann Hesse
||taal: nl
||jaar: ????
||druk: ?
||pag.: 236p
||opm.: hardcover|gelezen|zonder flap
||isbn: N/A
||code: 2:000040
--- Over het boek (foto 1): Narcis en Guldemond ---
Narziss en Goldmund is een roman over een bewogen en ongemakkelijke vriendschap tussen twee mannen die elkaars uitersten zijn. Een avontuurlijk verhaal over het innerlijke conflict tussen geest en lichaam, logos en eros. Een cultroman die door elke generatie opnieuw ontdekt wordt.
[bron: https--www.hebban.nl]
In de late Middeleeuwen spelende roman waarin in de relatie tussen twee vrienden het conflict wordt uitgebeeld tussen ascese en zinnelijkheid, logos en eros, mannelijk en vrouwelijk beginsel in de mens.
[bron: https--www.deslegte.com]
Narziss en Goldmund is een van de beste en meest geliefde romans van de Duitse schrijver Hermann Hesse. De filosofische roman gaat over de confrontatie tussen de intellectuele Narziss en de artistieke Goldmund en speelt zich af in de middeleeuwen. De gedisciplineerde Narziss overtuigt zijn rusteloze vriend Goldmund zijn hart te volgen en zijn leven in het klooster vaarwel te zeggen. De jonge Goldmund trekt vervolgens de wijde wereld in, op zoek naar schoonheid, genegenheid en spanning. Hij leidt een bewogen liefdesleven en lijkt even rust gevonden te hebben als beeldhouwer, maar het avontuur blijft lonken. Wanneer hij op een dag in hachelijke omstandigheden verzeild raakt, duikt tot zijn grote verbazing zijn goede vriend Narziss weer op.
Narziss en Goldmund is een roman over een bewogen en ongemakkelijke vriendschap tussen twee mannen die elkaars uitersten zijn. Een avontuurlijk verhaal over het innerlijke conflict tussen geest en lichaam, logos en eros. Een cultroman die door elke generatie opnieuw ontdekt wordt.
[bron: https--www.bol.com]
Recensie: Hermann Hesse - Narziss en Goldmund [2020-11-06]
De wijde wereld in
Het is alweer de veertigste druk van de door Pé Hawinkels in 1970 vertaalde roman Narziss en Goldmund die dit jaar op de markt verscheen en dat betekent dat dit boek dat in 1930 voor het eerst in het Duits verscheen een echte everseller is. Je zou het een vertelling over een vriendschap tussen twee jongens kunnen noemen (en daar ligt de nadruk op in de verfilming die eerder dit jaar uitkwam, als je de trailer althans bekijkt), maar Narziss en Goldmund is meer dan dat. Het gaat ook over gevoel tegenover verstand, vrijheid tegenover gebondenheid, kunst tegenover wetenschap.
Als Goldmund door zijn vader wordt afgeleverd bij het klooster Mariabronn, staat Narziss - die nog maar net met zijn noviciaat begonnen is - al voor de klas. Ondanks dat ze niet veel in leeftijd verschillen is er dus eerst een verhouding van leraar en leerling. Leerling Goldmund, een beetje een buitenbeentje in de groep, bewondert de kennis van Narziss, die op zijn beurt buitengewoon ingenomen is met zijn leerling. 'Narziss was een denker, een analyticus, Goldmund leek meer op een dromer, iemand met de ziel van een kind.' Er ontwikkelt zich een vriendschap die gebaseerd is op juist die tegenstellingen, volgens Narziss:
"Wij tweeën, beste vriend, wij zijn zon en maan, zee en land. Ons doel is niet in elkaar over te gaan, maar inzicht in elkaar te verwerven en dat de een in de ander leert zien en eerbiedigen wat deze is: tegenhanger en vervollediging van de ander."
Narziss ziet echter ook in dat de wereld van het klooster voor hemzelf wel is weggelegd, maar niet voor Goldmund. Hij weet dat Goldmund de wereld in moet trekken.
Hesse heeft deze roman in de middeleeuwen gesitueerd, al is het een beetje onduidelijk wanneer. Waarschijnlijk de veertiende eeuw omdat een pestepidemie een rol speelt. Daarin is de roman onverwacht actueel. Iets gedateerder is de rol van de vrouw. Narziss plaatst de rede vooral bij de man en de vaderfiguur en het gevoel bij de vrouw en de moederfiguur. Als Goldmund de wereld in trekt, volgt hij vooral zijn gevoel en daarmee ook het pad van zijn eigen moeder die in zijn jeugd de wereld in is getrokken en het gezin verlaten heeft. De jonge en onweerstaanbaar mooie Goldmund kan elke vrouw om zijn vinger winden, getrouwd of niet dat doet niet ter zake. Hij belandt zelfs op een kasteel in bed met de twee dochters van de ridder. Hesse vermengt sprookjesmotieven met een schelmenroman bij al deze avonturen in de vrije wereld. Verliefdheden, vriendschappen, ziekte en dood, zelfs moord door Goldmund: het komt allemaal langs. Als hij een keer bij de geboorte van een kind aanwezig is, komt hij tot het volgende inzicht:
"Zonder dat hij precies begreep waarom, was hij overdonderd en verbluft, doordat hij nu inzag dat pijn en genot op elkaar konden lijken als twee zusters."
Je kunt de wijsheid uit boeken halen, maar de wijsheid kun je ook in het echt opdoen. Of je kunt die eenwording van tegenstellingen terugzien in sublieme kunst. Dat ervaart Goldmund als hij in een kerkje een Mariabeeldje ziet. Hij dringt zich op bij de maker van het beeld, want ook hij wil in staat zijn om zo'n beeld maken.
"Al die werkelijk hoogstaande kunstwerken, die meer waren dan een geslaagde truc, die vervuld waren van het eeuwige geheim, het Mariabeeld van de meester bijvoorbeeld, al die echte onbetwistbare kunstwerken van waarachtige kunstenaars vertoonden zonder uitzondering dat fatale, glimlachende dubbele gezicht, dit samenvallen van mannelijke en vrouwelijke elementen, dit samengaan van dingen die zowel uit het rijk van de driften als uit de regionen van de pure geest voortkwamen."
Met zijn eigen meesterstuk, een beeld van Johannes, maar met het gezicht van Narziss, benadert hij dat ideaal een beetje.
Uit al zijn ervaringen: op amoureus gebied, als scheppend kunstenaar, als overlevende van een epidemie komt hij tot deze conclusie:
"Goldmund vervolgde in gedachten: het is een geheim waar ik van houd, wat ik op het spoor ben, waar ik meer dan eens de glans van heb zien schitteren, en wat ik als kunstenaar gestalte zou willen geven en zou willen doen spreken, als ik er ooit toe in staat zal zijn. Het is de grote kraamvrouw, de oermoeder, en haar geheim ligt niet, zoals dat van anderen, in een of ander detail, uitzonderlijke gevuldheid dan wel magerte, plompheid dan wel elegantie, kracht dan wel gratie, nee, haar geheim ligt in het feit, dat de grootste tegenstellingen van de wereld, die anders onverzoenlijk zijn, in deze gestalte vrede gesloten hebben en bijeenwonen: geboorte en dood, goedheid en wreedheid, leven en vernietiging."
Uiteindelijk, op zeer wonderlijke wijze, komt Goldmund na al zijn omzwervingen weer terug in het klooster waar Narziss ondertussen abt is geworden. Weegt een leven vol wetenschap en rede, een opgesloten leven, nu op tegen dat vrije leven van Goldmund. Zijn zijn inzichten minder diep? Is wat Goldmund door al zijn ervaringen in zijn beelden kan overbrengen niet veel belangrijker dan een leven vol abstracties dat Narziss geleid heeft? Het zijn vragen die Hesse opwerpt. Vragen die in veel boeken uit zijn oeuvre terugkomen en waar steeds geprobeerd wordt om die tegenstellingen op te heffen door ze als een noodzakelijk paar te zien. Hesse heeft enkele persoonlijke elementen toegevoegd, zo is klooster Mariabronn direct terug te voeren op het klooster Maulbronn waar Hesse zelf naartoe werd gebracht en we zien in de vriendschap tussen Narziss en Goldmund ook elementen terug van de diepe vriendschap tussen Hugo Ball (die in 1927 overleed) en Hesse. Dat maakt het boek niet beter, maar misschien proef je wel de noodzaak van Hesse om deze thema's aan de orde te stellen. Narziss en Goldmund blijft, misschien juist door de historische setting, een boek met wezenlijke vragen die van alle tijden zijn.
Coen Peppelenbos [bron: https--www.tzum.info/2020/11/recensie-hermann-hesse-narziss-en-goldmund]
De Steppewolf, en Narziss en Goldmund - De eenheid van Hesses tegenstellingen [2020-11-20]
Geschreven door: Hesse, Hermann
Recensie door: Heijster, Karl van
[Recensie] Het geestelijke en het lichamelijke. Ratio en emotie. Het individu en de gemeenschap; de een tot grootsheid in staat, de ander gedoemd tot middelmaat. Het werk van de Duits-Zwitserse schrijver en dichter Hermann Hesse zit vol met tegenstellingen en personages die worstelen deze te overwinnen. Zijn twee bekendste romans, De Steppewolf (uit 1927) en Narziss en Goldmund (1930) zijn daar treffende illustraties van. Onlangs bracht uitgeverij De Bezige Bij deze romans opnieuw uit, de eerste in een in 2016 herziene vertaling van Peter Verstegen, de tweede in vertaling van Pé Hawinkels.
Half burgerman
De Steppewolf gaat over de middelbare Harry Haller. Haller is depressief en eenzaam. Hij leest poëzie op zijn gehuurde kamer, bezoekt kroegen en concerten, maar voor zijn gemoed mag het niet baten. In de nacht vertrouwt hij zijn gedachten toe aan het papier. Hij ziet zichzelf als een duaal wezen: half burgerman, half Steppewolf. Een Steppewolf is een eenling, een beest, een creatieve kracht, iemand die met zijn rug naar het burgerlijk bestaan staat. Maar Haller kan niet zonder dat burgerlijk bestaan. Zijn vloek is niet burgerman te zijn, of Steppewolf; zijn vloek is dat hij beide is, een persoon op het snijvlak van twee onverenigbare krachten.
Zijn leven neemt een positieve wending als hij Hermine ontmoet, die hem lijkt te kennen al vóór ze elkaar ooit hadden ontmoet. Door hem voor te stellen aan haar vrienden, saxofonist Pablo, en vriendinnen, de bekoorlijke Maria, weet ze de knoop te ontwarren waar Haller in verstrikt is geraakt. Ze neemt hem, stijve hark, mee uit dansen. Aanvankelijk gaat het moeizaam, maar dan komt hij los. Hij beseft dat hij in wezen geen duaal wezen is, geen gematigde burgerman aan de ene kant en een losgeslagen Steppewolf aan de andere. Zijn persoonlijkheid herbergt honderden, duizenden persoonlijkheden, of delen van persoonlijkheden. Er blijkt ook een Haller-de-danser te bestaan, die net zo deel van hem is als Haller-de-denker. Alleen de danser was een kind, minder misschien nog zelfs wel, want de denker had nooit de moeite genomen hem te ontwikkelen.
Magisch-gestoord
Hallers bereikt zijn doorbraak in een door drugs opgewekte droomwereld waarin hij toegang heeft tot alle deuren van zijn mogelijke persoonlijkheden. Maar de beschrijving van Hallers zoektocht heeft magisch-gestoorde kanten, al lang vóórdat hij de door saxofonist Pablo aangeleverde waar tot zich neemt. In een nachtelijke episode koopt hij een traktaat op straat, waarin zijn hoogstpersoonlijke situatie in de filosofische termen wordt geduid. Opvallend is dat de schrijver van het traktaat dan al de door Haller gevoelde tweesplitsing doorziet als onecht. Het inzicht dat hem van zijn depressie doet genezen, was al die tijd al aan hem bekend, zij het in abstracte, analytische bewoordingen. Haller had een lichamelijke, vrouwelijke kracht nodig om haar tot zich te nemen.
De lezer maakt Hallers innerlijke reis grotendeels in zijn eigen bewoordingen mee: het wordt gepresenteerd als een door de hoofdpersoon zelf geschreven manuscript. (Alleen voor gestoorden, luidt de ondertitel.) De centrale tegenstelling van het boek komt echter ook terug in haar vorm. Het perspectief van de Steppewolf komt naar voren in het door Haller gekochte traktaat. Die verhandeling leest als een nauwgezet opgebouwd argument, de filosofische duiding van een situatie. De inleiding van het boek daarentegen - gepresenteerd vanuit het perspectief van de burgerlijke neef van zijn huisbazin - is schetsmatig, vol rommelige vooruit- en terugwijzingen. Het zijn treffende voorbeelden van Hesses technische vaardigheden en zijn vermogen een thematische eenheid in zijn werk te scheppen.
Redelijk, zinnelijk
Het thema van de eenheid van tegengestelden komt in Narziss en Goldmund misschien nog wel sterker naar voren. De twee hoofdpersonen uit de titel zijn elkaars tegenpolen. De een is redelijk, de ander zinnelijk. De een een kloosterman, de ander een zwerver. De ene hetero, de ander homo (al is dat een tegenstelling die, gezien de middeleeuwse setting van het verhaal, niet tot wasdom komt). Toch is de vriendschap tussen Narziss en Goldmund diep. Zelfs als ze jaren van elkaar gescheiden zijn, gaan blijven hun gedachten naar elkaar uitgaan.
Een kloosterleven, dat is wat Goldmunds vader hem wenste. Als manier om boete te doen voor de zonden van zijn moeder, maar dat zei hij er niet bij. De jongen is een jaar of vijftien als hij hem afzet bij het klooster van Mariabronn. Daar trekt hij onmiddellijk de aandacht van de intellectuele Narziss, zijn leraar, ondanks dat ze maar een paar jaar van elkaar schelen. Narziss overtuigt de rusteloze jongen ervan dat hij niet voor het klooster is geschapen. Goldmund heeft te weinig op met grammatica - Grieks, Latijn -, en logica - Aristoteles, Thomas van Aquino. Hij is een vrije geest, een kunstenaar die nog niet weet dat hij kunstenaar is. De jongen vertrekt en leeft het leven van een zwerver. Met zijn knappe gelaat en gevoelige inborst beroert hij het hart van menig vrouw die zijn pad kruist. Maar het zwerversbestaan bestaat niet alleen uit liefkozingen, leert hij. Zijn tocht leert hem de lessen van het leven op een manier waar geen kloosterwijsheid tegenop kan.
De pest
Verteld als klassieke roman, volgt het boek de omzwervingen van Goldmund. De mooie momenten in zijn leven - die veelal verband houden met vrouwen, en later met kunst - worden afgewisseld met zwaar weer. Uit zelfverdediging vermoordt Goldmund een mede zwerver, later verliest hij de mensen in zijn omgeving aan de pest. Eén van de meest ijzingwekkende scènes in het boek, vindt plaats als hij een dood gezin in hun woning aantreft - de jongen met zijn gezicht naar de vloer, liggend in de deuropening, zijn handen tot knuistjes geknepen. Opvallend genoeg behoudt Goldmund juist op dit moment de rust waar hij zijn vriend zo om bewondert. Hij observeert de situatie koel, en maakt er tegen zijn angstige reisgenoot, zelfs een cynische grap over. Het is een koelte die verhult dat Goldmund op dat moment op een pad terecht is gekomen dat hem van zijn geloof zal brengen, hem zal doen inzien hoe wanhopig hij tekortgeschoten is in het vervolmaken van zijn schepping.
Het duurt lang - decennia - voordat Goldmunds pad zich eindelijk weer kruist met dat van Narziss. Maar wanneer ze elkaar opnieuw ontmoeten, blijken ze elkaars exacte spiegelbeeld te zijn. Zoals Narziss Goldmund liet inzien dat hij niet gemaakt was voor het klooster, toont Goldmund Narziss dat het door hem geleden leven in datzelfde klooster, slechts een half leven was Hij komt tot het inzicht dat de lichamelijkheid niet minder is dan het geestelijke, de tijdelijkheid niets minder dan het eeuwige. Het ene leven toont het andere leven haar gebrek; hun vriendschap vervolmaakt beiden. De tegengestelden zijn samen één.
De Steppewolf en Narziss en Goldmund zijn beide uitstekende voorbeelden van hoe literatuur in staat is ogenschijnlijk onoverbrugbare tegenstellingen te overwinnen. Hesses nauwgezette vertellingen dagen de lezer uit verder te kijken dan de oppervlakte en te zien waarin twee uitersten met elkaar overeenkomen. Net als de personages in zijn romans, wordt het subjectief vertelde manie van De Steppewolf verenigd met het objectief geschetste gevoelsleven van Narziss en Goldmund in een allesoverkoepelende eenheid: de schrijver Hermann Hesse zelf.
Karl van Heijster [bron: https--deleesclubvanalles.nl/recensie/de-steppewolf-en-narziss-en-goldmund]
Hoofdpersonen
- Goldmund is de hoofdpersoon van het verhaal. Hij is een knappe man die weet hoe hij een vrouw aan zijn kant moet krijgen. Door zijn streng gelovige vader is hij religieus ingesteld, maar hij kent ook een grote drang naar vrijheid. Hij is erg gevoelig en houdt van een romantisch 'zwerversleven'. Hij handelt intuïtief.
- Narciß is de beste vriend van Goldmund. Ze zijn elkaars tegenpolen; Narciß is een rationeel denker met een rustig leven, gewijd aan God. Hij blijft altijd op één plek en hij leeft geïsoleerd.
Het verhaal
Goldmund groeit alleen op bij zijn rijke en streng gelovige vader. Op een dag brengt deze hem naar het klooster Mariabronn, zodat hij geestelijke kan worden. Goldmund voelt zich al snel thuis in het klooster en hij ontwikkelt een hechte vriendschap met Narciß, één van de beste leerlingen. Narciß zorgt ervoor dat Goldmund geïnteresseerd raakt in natuur, in kunst en vooral in vrijheid. Zijn wil om monnik te worden wordt verdrongen door een grote hang naar vrijheid.
Als hij ongeveer een jaar in het klooster leeft, halen een paar vriendinnen Goldmund over om samen met hen stiekem het nabijgelegen dorp te bezoeken. Op zijn geheime tocht zoent hij met één van de meisjes, wat een diepe indruk op hem achterlaat. Nadat hij het verhaal aan Narciß heeft verteld besluit hij het dorp voortaan te mijden.
Later, in een bepaald gesprek tussen de vrienden, komt het vergeten beeld van Goldmund's moeder plotseling weer boven. Hij herinnert zich ineens zijn mooie jeugd weer, hij droomt erover en hij verlangt ernaar terug.
Dan ontmoet een heel mooi meisje in een bos waar hij Johanneskruid aan het zoeken is voor het klooster. Zoals Narciß al had verwacht besluit Goldmund het klooster te verlaten. Hij neemt hij afscheid van Narciß om bij het meisje te kunnen zijn.
Een poosje heeft hij het heel erg leuk met haar, maar dan ontdekt hij dat ze getrouwd is en laat hij haar in de steek. De goed ogende Goldmund heeft ondertussen wel geleerd hoe hij een vrouw moet verleiden en daar geniet hij met volle teugen van.
Goldmund begint een losbandig, vrij leven waarin hij veel vrouwen ontmoet. Steeds denkt hij even dat hij de ware ontmoet heeft, maar de relatie loopt altijd stuk. Bij geen enkele vrouw houdt hij het lang uit.
Na twee jaar ontmoet hij een rijke ridder met twee dochters, Julie en Lydia. De ridder laat hem in zijn kasteel wonen en Goldmund begint een geheime relatie met de oudste dochter, Julie. Lydia is nogal jaloers op hun affaire en verraadt hen aan haar vader. Goldmund moet vertrekken uit het kasteel.
Opnieuw reist hij doelloos rond en verleidt hij talloze vrouwen. Maar wanneer hij in een kapel een houten Mariabeeld aantreft, wordt hij zich er plotseling bewust van dat hij kunstzinnig begaafd is. Meteen gaat hij op zoek naar de maker van het beeld. Als hij hem gevonden heeft in een bisschopsstad wordt hij door de houtsnijder als leerling opgenomen. Vier jaar lang blijft hij bij hem in de leer, maar als zijn leermeester hem zijn meesterdiploma aanbiedt wil hij dit niet aannemen. Opnieuw wordt hij geroepen door het vrije leven en hij gaat weer op reis.
Onderweg wordt Goldmund verliefd op Lene, een arm dienstmeisje. Zij sterft echter al snel aan de heersende Pest. Goldmund besluit terug te gaan naar zijn leermeester. Wonderbaarlijk genoeg overleeft hij zijn reis langs bergen Pestdoden, maar als hij terugkomt in de bisschopsstad blijkt dat zijn leraar ook gestorven is. Goldmund besluit toch te blijven en begint een relatie met de vrouw van de stadhouder. Wanneer hij bij haar in de kledingkast gevonden wordt doet hij alsof hij een inbreker is. Hij wordt veroordeeld tot de doodstraf.
De ochtend van zijn veroordeling wordt Goldmund bezocht Narciß, die nu priester is. Narciß weet te regelen dat aan Goldmund gratie verleend wordt. Goldmund gaat met Narciß mee terug naar het klooster, waar hij een houtatelier begint. Hij wijdt zich voortaan aan religieuze versieringen en hij vervaardigt zelfs een Mariabeeld.
Na een aantal jaar begint de drang naar vrijheid echter weer aan hem te knagen. Hij verlaat het klooster vol goede moed, maar komt na een paar maanden doodziek terug. Hij is van zijn paard gevallen, en omdat hij inmiddels een oud man is kan zijn lijf het niet aan. Goldmund is verbitterd geraakt, hij kan er niet tegen dat hij niet meer de jonge god van vroeger is. Aan zijn sterfbed praat hij met Narciß over zijn moedersbeeld. Zijn laatste woorden zijn "Zonder moeder kun je niet sterven". Goldmund sterft in Narcis' armen.
Opbouw
Het boek is opgedeeld in twintig hoofdstukken. Het verhaal wordt op chronologische wijze verteld. Het is onder te verdelen in drie delen:
- Goldmund's periode in het klooster, de afhankelijkheid van Narciß en later juist loskomen van Narciß;
- Het vrije leven, het reizen en de vele vrouwen;
- De terugkeer naar het klooster, het inzicht in zijn falen om de perfecte vrouw te vinden, de ouderdom en uiteindelijk de dood.
Genre
'Narciß und Goldmund' is een ontwikkelingsroman. De hoofdpersoon maakt een ontwikkeling door van volgzame jongen (aan zijn vader en aan het klooster) tot zelfstandige man die zijn eigen, vrije leven leidt. Ook de vriendschap tussen Narciß en Goldmund ontwikkelt zich; hij wordt steeds belangrijker voor Goldmund want Narciß is de enige persoon met wie hij zijn hele leven contact houdt, met vrouwen lukt hem dat niet.
Thema
Goldmund is zonder moeder opgegroeid. Zijn moeder was er niet om hem te leren lief te hebben, waardoor hij zijn hele leven faalt in het houden van een vaste relatie. Het thema van het boek is de zoektocht naar een moeder. Goldmund jaagt een droombeeld van haar achterna, of een ideaalbeeld dat onhaalbaar is. Omdat hij nooit (moederlijke) liefde heeft gekend verlangt hij er zó heftig naar dat hij geen genoegen wil nemen met minder dan zijn ideaalbeeld. Maar dit beeld kan nooit werkelijkheid worden, want niemand is perfect. Het droombeeld leeft in Goldmund's hoofd maar hij kan het zelfs niet vangen in één van zijn beelden. Omdat hij zijn eisen te hoog stelt sterft hij uiteindelijk in de armen van zijn vriend, zonder dat hij zijn droomvrouw gevonden heeft.
Historische achtergrond
Hermann Hesse werd in 1877 geboren. In zijn jeugd bracht hij een korte tijd door in Maulbronn, waarnaar het klooster Mariabronn in het boek verwijst. Hesse is altijd een fel tegenstander geweest van oorlog, tijdens de oorlog ging hij dan ook in het neutrale Zwitserland wonen. In 1946 kreeg hij de Nobelprijs voor de literatuur. Hij stierf in 1946 in Italië.
Hesse wordt, samen met Thomas Mann en Stefan Zweig, over het algemeen gezien als een op zichzelf staande schrijver in de Duitse literatuur. Zijn boeken zijn heel anders geschreven dan die van zijn tijdgenoten, waardoor ze niet zomaar bij een bepaalde stroming ingedeeld kunnen worden. In de tijd dat 'Narciß und Goldmund' gepubliceerd werd (1930), heerste in Duitsland de stroming van de Nieuwe Zakelijkheid.
In Hesse's boeken zijn veel Romantische elementen te vinden. Dit komt duidelijk naar voren in 'Narciß und Goldmund'; Goldmund probeert te vluchten uit de werkelijkheid, hij leidt een zwerversbestaan. Zijn vrije levensstijl duidt op de stijl van de Romantiek, evenals het feit dat Goldmund een alleenstaand 'genie' is (hij kan beeldhouwen).
Hesse maakt vaak gebruik van een (romantische) vlucht naar de innerlijke wereld (dit is ook een kenmerk van het expressionisme, dat in zich in Duitsland manifesteerde van 1910 tot 1925). In 'Narciß und Goldmund' komt dit sterk naar voren door de droombeelden die Goldmund heeft van zijn jeugd. Hij verlangt naar deze droomwereld, in zeker opzicht probeert hij ook hierin te vluchten.
In het boek komen veel monologen voor, waarin Goldmund met zichzelf (of met zijn innerlijk) praat.
Het boek is heel gedetailleerd geschreven. Omgeving, personen, dieren, natuur en vooral gedachten en gevoelens worden uitvoerig beschreven. Er zijn ook symbolistische trekken in te vinden, met name in de droombeelden die Goldmund schept.
Mijn mening
'Narciß und Goldmund' is mij zeer goed bevallen. Het begin was moeilijk om doorheen te komen, ik moest even wennen aan de uitvoerig beschrijvende stijl van Hesse. Maar het verhaal kreeg mij steeds meer in zijn greep, het thema sprak me erg aan. De boodschap is volgens mij dat je moet genieten van het leven, want als je te perfectionistisch bent eindig je ongelukkig. Verder blijkt uit het boek dat de jeugd en met name de ouders van een kind van grote invloed zijn op de rest van zijn of haar leven.
[bron: https--www.scholieren.com/verslag/boekverslag-duits-narziss-und-goldmund-door-hermann-hesse-54772]
In middeleeuws Duitsland wordt de jonge Goldmund door zijn vader naar het internaat gestuurd van het klooster Mariabronn. Min of meer opgedrongen door zijn vader heeft hij de intentie monnik te worden. Hij raakt erg bevriend met Narziss, één van zijn medeleerlingen die ook les geeft en bekend staat vanwege zijn intellectuele vermogens. Al snel merkt Narziss dat Goldmund niet voorbestemd is om monnik te worden.
[bron: https--www.boekmeter.nl/book/360]
[2013-03-25]
Op de een of andere manier was ik Hesse na het indrukwekkende De Steppewolf toch wat vergeten, totdat ik nu jaren later Narziss & Goldmund las. Gelijk weer gegrepen door de compacte stijl en levenswijsheid die er uit spreekt. Niet zo gek dat hij in de jaren 60 door jongeren herontdekt werd; net als De Steppewolf bleek ook Narziss & Goldmund bij uitstek een roman die op een pakkende manier de existentiële vragen waar menig twintiger een antwoord op zoekt behandelt. Ja, behandelt. Want Narziss & Goldmund lijkt me een boek waarvan eerst de ideeën en het concept bedacht waren, en toen het verhaal en de personages. Bij tijd en wijle komt het allemaal vrij conceptueel en daardoor afstandelijk over.
De titelpersonages zijn de elkaar aanvullende personages, die in de middeleeuwen in hetzelfde klooster zijn ondergebracht. Waar Narziss zich toelegt op een leven van devotie, verlaat Goldmund het klooster op jonge leeftijd. Om zichzelf te ontdekken in de buitenwereld, liefde te vinden en zich te ontwikkelen in zelfexpressie. De verschillen in karakter tussen de introspectieve, geestelijke Narziss en de gepassioneerde, creatieve Goldmund, dienen vooral om een ideale middeling te tonen: zo moet men voor het maken van kunst voldoende het leven ervaren om het zeggingskracht te kunnen geven, maar ook genoeg afstand kunnen houden om het creatieve proces te kunnen vervolmaken. Kunst is dus een belangrijk thema, en op een vergelijkbare manier komen de liefde, zowel de vriendschap als de seksuele relatie, de dood, het geloof, intellectuele ontwikkeling, moederschap en meer voorbij. Kortom, het hele bestaan in een allegorie van een kleine 300 pagina's.
Het gebrek aan spontaniteit, en misschien wel: levendigheid, wordt wat mij betreft ruimschoots goedgemaakt door het kunstmatige van de constructie. Het verhaal speelt in de middeleeuwen, maar heeft hier ook literair wel wat van weg. Een soort humanistische variant op Pilgrim's Progress; een fysieke reis die vooral een geestelijke is, en waarbij elke gebeurtenis eerder op een symbolische level plaatsvindt in plaats van dat een realisme wordt nagestreefd. Werkelijk elk detail neemt een betekenisvolle plaats in binnen het geheel. Zonder veel in herhalingen te vervallen of lang uit te wijden, vertelt Hesse op die manier op een compacte manier heel veel. Wel heeft hij nogal eens de neiging te expliciet te zijn in de verwoording van vraagstukken en gedachtenstromen. Daarin verschilt Hesse van een veel ongrijpbaarder tijdgenoot als Thomas Mann. Het is wat het is, veel meer of minder kun je er niet van maken.
Raskolnikov [bron: https--www.boekmeter.nl/book/360]
[2017-04-22]
Mijn favoriete boek van mijn favoriete schrijver. Ik heb een groot deel van zijn werk in bezit. Heb een aantal boeken van hem gelezen, maar nog niet alles. In dit boek zit zoveel, teveel om op te noemen, misschien doe ik dat nog wel eens
luigifort [bron: https--www.boekmeter.nl/book/360]
[2020-09-30]
Steppenwolf kon mij zeer bekoren, dus vol verwachting begon ik aan mijn tweede van Hesse: Narziss und Goldmund. Geschreven na Steppenwolf en bij de liefhebbers van Hesse net iets meer geliefd.
Ik kon alleen een Duitse epub vinden van het boek, maar dat vond ik niet heel vervelend. Het kost mij iets meer moeite om Duits te lezen, maar een boek in de oorspronkelijke taal is vaak toch net iets beter.
Het verhaal speelt zich af in de Middeleeuwen en begint in een klooster. Narziss is een studiebol en Goldmund een ogenschijnlijk vrome jongeling. De twee worden innige vrienden, waarbij de platonische liefde hevig bloeit. Narziss laat Goldmund zien dat zijn ware roeping niet ligt in het klooster, maar in de zinnelijke wereld van de kunst.
Goldmund vertrekt uit het klooster en wat volgt is in feite een coming of age-verhaal van Goldmund, door Hesse heel mooi opgeschreven, met filosofische gedachtenspinsels over de tegenstelling tussen lichaam en geest.
Er zit heel veel in deze roman, daar ga ik zeker nog wat speurwerk naar doen. Wat mij opvalt is dat Goldmund bij vele vrouwen de liefde zocht, maar dat uiteindelijk de enige ware (platonische) liefde Narziss was, die tegen het einde van het verhaal weer opduikt als abt van het klooster.
Het werk van Hesse beleeft om de zoveel tijd een populariteitsgolf. Dit begrijp ik, want de thema's van bestemming en zin van het leven zijn van alle tijden.
Pleun [bron: https--www.boekmeter.nl/book/360]
[2021-06-30]
Wat toe te voegen? Dit boek gelezen in 1970, ik was toen 16. Waw. Nu ben ik 67. Herlezen. Weer waw. Wat beschrijft Hesse prachtig wat er aan dualiteit in een mens kan leven. En die middeleeuwse setting, heerlijk. Subliem boek. Net als Siddhartha eigenlijk.
Die dualiteit, gespetenheid vaak, lees ik ook terug in bv Daniël van de Nederlandse schrijver Wim Gijsen, in een minder geromantiseerde, meer allerdaagse maar ook pakkende roman.
Dagodewerd [bron: https--www.boekmeter.nl/book/360]
[2004-12-31]
De eerste zin van Narziss en Goldmund neemt een halve bladzijde in beslag. Wie echter dit typisch barokke Duitse proza aan het begin van de tekst doorworstelt, wordt al gauw beloond met een schitterend verhaal. Dit is een bildungsroman, maar even goed een avonturenverhaal, een liefdesstory en een kunstenaarsroman.
Herman Hesse (1877-1962) vertelt het verhaal van Goldmund die als jongen aan het begin van de 13e eeuw door zijn vader naar de strenge kloosterschool Mariabronn wordt gestuurd. Daar ontmoet hij de jonge monnik Narziss en de twee worden vrienden, hoewel ze in zowat alles tegengesteld blijken te zijn. Goldmund is helemaal niet geschapen voor het rigide ascetische leven vol wetenschap en gebed dat de broeders leiden. Als hij dat met behulp van Narziss inziet, vlucht hij en trekt de wijde wereld in. Hij zwerft rond en geeft zich over aan een liederlijk leven vol nieuwe indrukken en erotiek. Talrijk zijn de vrouwen die hij verovert en dan weer verlaat, even talrijk de avonturen die hij meemaakt. Tot hij op een dag in een kerk getroffen wordt door de schoonheid van een Mariabeeld. Hij vraagt wie de kunstenaar is, zoekt hem op en leert beeldhouwen. Maar ook dan blijft hij een rusteloze zoeker en hij trekt er terug op uit. Wanneer hij met de pest en de dood van zijn geliefde geconfronteerd wordt, lijkt hij tot inkeer te komen. Hij wil terug naar het klooster en naar Narziss. Op weg daarheen verleidt hij nog de vrouw van de graaf, wordt betrapt en ter dood veroordeeld en het is slechts op voorspraak van Narziss dat hij wordt vrijgelaten. Deze neemt hem mee naar Mariabronn, waar hij een schitterend kunstwerk maakt, maar dan weer de zwerfkriebels krijgt. Nog een laatste keer trekt hij erop uit, maar het wordt een teleurstelling. Hij ziet in dat hij oud wordt en het vitalisme is hem nu vergaan. Goldmund sterft met Narziss aan zijn zijde, nadat beide vrienden hun liefde voor elkaar hebben uitgesproken.
In deze roman onderzoekt Hesse het leven en zijn mogelijkheden en ook de plaats en levenswijze van de kunstenaar wordt in vraag gesteld. Dat gebeurt meesterlijk door de twee grondhoudingen tegenover het leven tegen elkaar uit te spelen: eros of logos. Beide personages twijfelen wel eens aan hun geluk, maar blijven toch achter hun keuze staan en zo wordt duidelijk dat ze beide tot voldoening voeren. Doordat Hesse Goldmund volgt, komt de nadruk echter wel bij deze levensbevestigende, dionysische levenswijze te liggen.
Hesse toont zich met deze door Nietzsche en de psychoanalyse beïnvloede roman een meesterlijk verteller. Met veel vuur en gevoel voor romantiek beschrijft de auteur de vele liefdesverhoudingen, maar met evenveel vakmanschap weet hij er altijd de juiste spanning in te houden. Dit is een uitgebalanceerd en spannend verhaal, ideaal om met Hesse kennis te maken.
Carl De Strycker [bron: https--balen.bibliotheek.be]
Een van de bekendste werken, geschreven in 1930, van de Duits/Zwitserse auteur (1877-1962), die met name in de jaren '60 een inspiratiebron was voor jongeren en die in 1946 de Nobelprijs ontving. Op het seminarie Mariabronn wordt in de late middeleeuwen de ascetische denker Narziss geconfronteerd met de zinnelijke gevoelsmens Goldmund. De confrontatie groeit uit tot een vriendschap voor het leven. Knap lopen avonturen over in diepzinnige gesprekken, en omgekeerd. Op meeslepende wijze vertelt de schrijver over de ontmoeting en lotgevallen van deze twee hoofdpersonen, die karakterologisch elkaars tegenpool zijn en aldus twee polen in het menselijk bewustzijn verbeelden.
[bron: nbd biblion]
Narziß und Goldmund [2015-02-22]
"Die Naturen von deiner Art, die mit den starken und zarten Sinnen, die Beseelten, die Träumer, Dichter, Liebenden, sind uns andern, uns Geistmenschen, beinahe immer überlegen. Eure Herkunft ist eine mütterliche. Ihr lebet im Vollen, euch ist die Kraft der Liebe und des Erlebenkönnens gegeben. Wir geistigen, obwohl wir euch andere häufig und zu regieren scheinen, leben nicht im Vollen, wir leben in der Dürre. Euch gehört die Fülle des Lebens, euch der Saft der Früchte, euch der Garten der Liebe, das schöne Land der Kunst. Eure Heimat ist die Erde, unsere die Idee. Eure Gefahr ist das Ertrinken in der Sinnenwelt, unsere das Ersticken im luftleeren Raum. Du bist Künstler, ich bin Denker. Du schläfst an der Brust der Mutter, ich wache in der Wüste. Mir scheint die Sonne, dir scheinen Mond und Sterne, deine Träume sind von Mädchen, meine von Knaben..."
De woorden uit de mond van Narziß, in hoofdstuk 4 uit "Narziß und Goldmund" verraden de rode draad van de prachtige vertelling van Hermann Hesse die in 1930 voor het eerst uitkwam en door elke generatie weer opnieuw ontdekt en gelezen wordt. De Bezige Bij spreekt zelfs over een 'cultroman', en voorts over een "avontuurlijk verhaal over het innerlijke conflict tussen geest en lichaam, logos en eros". En ja, het herlezen na een slordige 30 jaar, was een weerzien en een opnieuw beleven van de innerlijke zoektocht naar een eigen weg waar de boeken van Hesse mij zoveel "Bildung" hebben gebracht. En niet alleen vorming maar ook een herkenning van de grote Nietzsche thematiek waardoor herkenning en bevestiging, troost en rust gaven. De tegenstellingen die de innerlijke strijd van Hesse zelf weergeven, zijn evenzogoed als het appolinische en het dionysische te lezen.
Ik ga hier niet vertellen waar de roman over gaat. Dat valt genoeg te vinden in boekbesprekingen en verslagen waar het internet mee bezaait is. Mij gaat het er om de Nietzscheaanse invloed in deze roman terug te vinden. En om de grootsheid van Hesse als literair schepper nogmaals te onderstrepen voor hen die hem nog niet ontdekt hebben.
klooster-mariabrunnTerug naar het boek. Hoe kon Hesse na "der Steppenwolf", nog iets groots schrijven? Met de steppenwolf had hij de wereld al genoeg bij z'n lurven gegrepen. Hij koos voor de tweespalt drift en verstand en werkte dat literair uit als een tegenstelling die in elk zich ontwikkelend wezen -met een moeder waaruit het wezen voortkomt-, als oerkracht op de achtergrond, manifesteert. Het verhaal speelt rond de Middeleeuwse pest en begint op het klooster Mariabronn waar het echte en door Hesse bezochte klooster Maulbronn, waarschijnlijk model voor heeft gestaan. Het gaat dus al gauw over drift versus ascese, gevoel versus verstand en ook over de wens om als zoekend en scheppend mens iets achter te willen laten wanneer de dood een einde maakt aan het bestaan. "Und wenn morgen auch ihn der Tod holte, dann würde das alles wieder auseinanderfallen und auslöschen, dies ganze Bilderbuch, so voll von Frauen und Liebe, von Sommermorgen und Winternächten. Oh, es war an der Zeit, noch etwas zu tun, noch etwas zu schaffen und hinter sich zu lassen, das ihn bedaure." (hoofdstuk 16).
De Nietzscheaanse tegenstelling die Hesse in een andere vorm terug laat komen, toont zich in de vriendschap tussen twee opgroeiende mannen die na jarenlange omgang elkaar loslaten en weer terug vinden. De eros van een scheppend mens bezit iets universeels en laat zich niet begrenzen tot de verhouding tussen man en vrouw. Hesse was niet de man om vanuit de buitenkant naar het innerlijke te kijken maar keek vanuit zijn eigen innerlijk naar de buitenkant, de wereld, en het is voor een oplettende lezer duidelijk dat de Narziß en de Goldmund, de twee driften en de onderlinge zoektocht naar elkaar betreffen die ook hij als "moeder van het verhaal" zijn leven lang bij zich heeft gedragen. Een vlag boven de titel van dit werk zou daarom evenzogoed kunnen zijn "Hoe moet men leven?" Het boek spreekt over de verhouding tussen beide krachten in een vriendschap, maar het is zonneklaar dat beide driften zichzelf eerst moeten vinden en verbinden binnen een persoon zelf om in balans naar buiten te (kunnen) treden. Hesse zoekt zijwegen in de erotiek en ook daar vind ik wat Nietzsche invloed terug; hun beider moeilijke weg om in een vriendschap met vrouwen een intellectuele en kunstzinnige verbinding tot stand te brengen. Het verschil; Goldmund groeit in het verhaal op zonder een vrouwelijke aanwezigheid (o.a. van de moeder) terwijl Nietzsche juist in een vrouwelijk omgeving groot werd. De vriendschap tussen de jonge mannen krijgt een erotische lading maar blijft in het verhaal als symbool voor de verbinding staan. Hesse zelf had geen enkele homo-erotische fantasie (zoals Thomas Mann deze wel kende) maar gebruikt de zinnenprikkelingen bijna als metafoor om de ultieme vriendschap tussen de elkaar opzoekende driften te beschrijven.
hesse-lezendNarziß is de strenge rationele geest die in een klooster de ascese opzoekt, Goldmund volgt zijn drift in de richting van de vrije en onontdekte wereld met daarin de lust en de vrouwen. Hij ontdekt gaandeweg de kunstenaar in zichzelf en komt later in het verhaal tot de conclusie dat hij alleen in beelden kan denken. De grote levensvragen en tegenstellingen komen op zijn pad; geboorte en dood, goed en slecht, leven en vernietiging. God verdwijnt uit zijn leven, zijn "oer"moeder komt er zogezegd voor in de plaats. Hij zoekt zijn "moeder" in elke vrouw maar geen enkele geeft de zielerust die hij (onbewust) zoekt. De roman spreekt ook als psychologische en filosofische verhandeling met prachtige volzinnen: "Es kann klug sein oder dumm; er kann tief in sich wissend sein, wie gebrechlich und vergänglich alles Leben ist und wie arm und angstvoll alles lebendige sein bißchen warmes Blut durch das Eis der Welträume trägt, oder er kann bloß kindisch und gierig den Befehlen seines armen Magens folgen - immer ist er der Gegenspieler und Todfeind des Besitzenden und Seßhaften, der ihn haßt, verachtet und fürchtet, denn er will nicht an all das erinnert werden: nicht an die Flüchtigkeit alles Seins, an das beständige Hinwelken alles Lebens, an den unerbittlichen eisigen Tod, der rund um uns das Weltall erfüllt."
Narziß en Goldmund gaan zichzelf in de andere herkennen. Het is de zoektocht naar de existentie, de plaats voor een ieder in ruimte en tijd, het grote vinden van de erkenning en liefde uiteindelijke uitmondend in het geluk. Er is geen veroordeling door Hesse, allesbehalve, hij schetst veeleer zijn eigen "Zwiespalt" die er voor zorgt dat het grote geluk altijd een stap voor is. Hij laat wanneer Goldmund weer terug op het klooster is Narziß tegen Goldmund zeggen: " Wärest du, statt damals in die Welt zu laufen, ein Denker geworden, so hättest du Unheil anrichten können. Du wärest nämlich ein Mystiker geworden. Die Mystiker sind, kurz und etwas grob gesagt, jene Denker, welche nicht von den Vorstellungen los kommen können, also überhaupt keine Denker sind. Sie sind heimliche Künstler: Poeten ohne Verse, Maler ohne Pinsel, Musiker ohne Töne. Es sind höchst begabte und edle Geister unter ihnen, aber sie sind alle ohne Ausnahme unglücklich."
De thematiek van het boek blijft me fascineren. De stilistische kwaliteiten gaan op en af, evenals de snelheid. Het lijkt soms alsof je kunt merken wanneer Hesse het schrijven even stopt en wanneer hij het weer oppakt. Grote literatuur vermengt met soms wat trivialiteit als uit een liefdesroman. Dat laatste vind je duidelijk terug in de scene wanneer Goldmund met Lydia, de dochter van een ridder en haar jaloerse zus Julie, het bed deelt.
narzis-und-goldmundHet boek dat in 1930 in een oplage van 40.000 exemplaren verscheen bij Fischer (in de Nederlandse vertaling werden er slechts 16 exemplaren verkocht!), heeft een verrassende pagina die ik enkele keren terug las; " Eine Frage Narziß: habt ihr auch einmal Juden verbrannt?" "Juden Verbrannt? Wie sollen wir? Es gibt ja bei uns keine Juden." "Richtig. Aber sage: wärest Du imstande, Juden zu verbrennen? Kannst Du Dir den Fall als möglich denken?" "Nein warum sollte ich es tun? Hälltst Du mich für einen Fanatiker?" "Versteh mich Narziß! Ich meine: kannst Du Dir denken, daß du in irgendeinem Fall den Befehl zum Umbringen von Juden geben würdest oder doch Deine Einwilligung dazu? Es haben ja so viele Herzöge, Bürgermeister, Bisschöfe und andere Obrigkeiten solche Befehle gegeben." "Ich würde einen Befehl dieser Art nicht geben. Dagegen ist der Fall wohl denkbar, daß ich eine solche Grausamkeit mit ansehen und dulden müßte." "Du würdest es also dulden?" "Gewiß, wenn mir nicht die Macht gegeben wäre, es zu verhindern...." Waarop Narziß bevestigend antwoordt op de vraag van Goldmund dat de wereld dus eigenlijk een hel is. Het zou nog een goede 10 jaar duren voordat de nazis het boek van het wereldtoneel trachten te halen en enkele jaren de vooruitziende blik van Hesse in hun volledige gestoordheid ten uitvoer brachten.
Narziß und Goldmund dankt zijn populariteit met name door de eerste laag van een mooi (liefdes)verhaal in de middeleeuwen. De tweede laag, de psychologische en beschouwelijke, raakt diepere snaren, onder andere die van de vergankelijkheid. Hier is Nietzsche op de achtergrond weer aanwezig. Het eeuwige pendelen tussen lust en ascese houdt bij de dood niet op. Het gaat maar voort: "Es ist die Überwindung der Vergänglichkeit. Ich sah, daß aus dem Narrenspiel und Totentanz des Menschenlebens etwas übrigblieb und überdauerte: die Kunstwerke. Auch sie vergehen ja wohl irgendeinmal, sie verbrennen oder verderben oder werden wieder zerschlagen. Aber immerhin überdauern sie manches Menschenlebens und bilden jenseits des Augenblicks ein stilles Reich der Bilde rund Heiligtümer. Daran mitzuarbeiten scheint mir gut und tröstlich, denn es ist beinahe ein Verewigen des Vergänglichen." Ik bedenk nu dat de auteur goed 50 moet zijn geweest toen hij het verhaal schreef (53 bij de eerste publicatie). Het bewustzijn van het vergankelijke en zijn eigen zoektocht in het eeuwige nietige draaiden waarschijnlijk op volle toeren. Evenals bij Nietzsche "jenseits" van het nihilisme maar wel met de nodige "Weltschmerz". Een kwestie van leeftijd?
Ook hoofdstuk 10 opent met een duidelijke Nietzscheaanse invalshoek: "Alles kam wieder und wieder, was er nun schon so wohl zu kennen glaubte, alles kam wieder und war doch jedesmal anders: das lange Wandern über Feld und Heide oder auf steiniger Straße, das sommerliche Schlafen im Walde, das Schlendern in Dörfern, hinter den Reihen der jungen Mädchen her, die Hand in Hand vom Heuwenden oder vom Hopfenlesen heimkamen, das erste Schauern des Herbstes, die bösen ersten Fröste - alles kam wieder, einmal, zweimal, endlos lief das bunte Band vor seinen Augen hin."
Je hoort bijna de Zarathustra in het souffleer vak.
Kunst, Eros, vriendschap en de dood, keren in verschillende verhoudingen telkens weer in het boek terug. De verschillende wijzen van aarden op deze wereld, hoe ze ook mogen heten, hoe we ze ook willen noemen, die tijdloos terugkeren in allerlei tegenstellingen die oosterse en westerse filosofieën verbinden; Hesse geeft er kleur aan die ik na 30 jaar weer als een ware "Bildung" terugvond. Een "Erziehungsroman" met een Nietzscheaans fundament dat generaties overstijgt en als kunstwerk het leven weer wat voller maakt.
Stephan Peters [bron: https--www.friedrichnietzsche.nl/nietzsche-blog/narzis-und-goldmund]
--- Over (foto 2): Hermann Hesse ---
Hermann Hesse is een van de succesvolste auteurs van de twintigste eeuw. De Duits-Zwitserse schrijver en dichter werd in 1877 in het Duitse Calw geboren. Zijn bekendste werken zijn Demian, Siddhartha, Narziss en Goldmund, De steppenwolf en Het Kralenspel. Na de Tweede Wereldoorlog werden hem onder meer de Goetheprijs en de Nobelprijs voor Literatuur in 1946 toegekend.
[bron: https--www.debezigebij.nl]
De in 1887 in Calw geboren Herman Hesse hoort officieel niet in het rijtje van Duitse Nobelprijswinnaars thuis. Hoewel in Duitsland geboren, verwierf Hesse al op jonge leeftijd de Zwitserse nationaliteit. Hermann Hesse behoort desondanks tot de grootste en bekendste Duitstalige schrijvers. Hij schreef talloze boeken, waarvan 'Siddharta', 'Der Steppenwolf' en de gedichtenbundel 'Stufen' de bekendste zijn.
'Siddharta', een boek over de spirituele zoektocht van een Indische jongen, schreef Hesse na een reis die hij in 1911 maakte naar India en Indonesië. De reis werd een teleurstelling voor Hesse. Het geïdealiseerde Indië uit de verhalen van zijn grootvader, die daar missonaris was, vond hij niet. De realiteit stond hem tegen: de hitte, het kolonialisme, de viezigheid en de sociale verhoudingen. Toch was de reis niet geheel vruchteloos, Hesse raakte namelijk geinspireerd door de Indiase en de Chinese filosofie. Het spirutele van de Indiase filosofie sloot goed aan bij de tijdsgeest van de jaren zestig en zeventig. In die jaren, al na de dood van Hesse zelf in 1962, beleefde zijn werk een opleving onder de jonge generatie van toen, de hippies. Zij lazen zijn werk in groten getale.
In 1946 kreeg Hesse de Nobelprijs voor de Literatuur toegekend. De jury roemde zijn geïnspireerde en gedurfde schrijven. De toekenning van de prijs aan Hesse was ook politiek gemotiveerd. Een jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog en de ondergang van het nationaalsocialisme, waar Hesse een fel tegenstander van was, wilde het Nobelcomité een politiek betrouwbare en moreel geloofwaardige vertegenwoordiger van "de Duitse geest" aan de wereld tonen.
Uit persoonlijke brieven blijkt dat de auteur zelf niet onverdeeld blij was met de prijs; zo liet hij bij de uitreiking verstek gaan. Wel schreef hij een brief aan Stockholm, waarin hij de organisatie bedankte voor de "erkenning van de Duitstalige literatuur".
[bron: https--duitslandinstituut.nl/naslagwerk/506/hermann-hesse]
Hermann Karl Hesse (Calw (Duitsland), 2 juli 1877 - Montagnola (Zwitserland), 9 augustus 1962) was een Duitstalig Zwitserse schrijver, dichter en schilder. Hij ontving in 1946 de Nobelprijs voor Literatuur.
Als zoon van Baltische Rusland-Duitsers werd Hesse als staatsburger van het keizerrijk Rusland geboren. Vanaf 1883 had hij de Zwitserse nationaliteit en vanaf 1890 die van het koninkrijk Württemberg. Vanaf 1924 was hij weer Zwitser.
Geboren in Calw, in het noorden van het Zwarte Woud, als kind van piëtistische ouders die onder meer missionarissen in India zijn geweest, groeide Hesse op in een beschermde en intellectuele sfeer. In het ouderlijk huis werd hij al vroeg met de wereldliteratuur bekend, dankzij de uitgebreide bibliotheek van zijn erudiete grootvader, de beroemde missionaris en taalkundige Hermann Gundert. Hier verrichtte Hesse zijn eerste studies naar onder andere het boeddhisme. Dit uitte zich later in het boek Siddhartha.
Hesse was in zijn jeugd een moeilijk kind en bracht daardoor vele jaren op verschillende instituten door. Ook was hij korte tijd seminarist in het klooster Maulbronn. Hieruit vluchtte hij, omdat hij "entweder Dichter oder gar nichts werden" wilde. Na enige moeizame puberteitsjaren werd hij leerling in enige antiquariaten/boekhandels. Het succes van zijn in 1904 verschenen boek Peter Camenzind stelde hem in staat zich volledig aan het schrijven te wijden. Daarvoor verhuisde hij naar het aan de Untersee (Bodenmeer) gelegen Gaienhofen. Hij huwde in 1904 met Marie Bernoulli en kreeg drie zonen, Bruno (1905), Heiner (1909) en Martin (1911). Het huwelijk werd in juni 1923 ontbonden. In januari 1924 trad Hesse na sterk aandringen van haar vader in het huwelijk met Ruth Wenger, een Zwitserse. Dit huwelijk werd op verzoek van Ruth in 1927 ontbonden. In 1926 leerde Hesse Ninon Dolbin (geb. Ausländer) kennen, een kunsthistorica uit Czernowitz. Reeds in 1910 had zij als studente gereageerd op Hesse's boek Peter Camenzind. Zij huwden op 14 november 1931.
Hesse keerde zich in het geschrift "O Freunde, nicht diese Töne" (1914) tegen het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog, maar meldde zich wel als vrijwilliger. In verband met zijn slechte ogen werd hij voor de krijgsdienst afgekeurd en te Bazel aangesteld op het bureau voor de Kriegsgefangenenfürsorge. Tot het einde van WO I stelde hij duizenden pakketten met boeken samen en verzond die naar Duitse krijgsgevangenen.
In 1924 werd hij opnieuw Zwitsers staatsburger en vestigde zich in Montagnola, Ticino, aan het Meer van Lugano. Al vanaf 1923 waarschuwde hij in geschriften voor het gevaar van het opkomende nazisme en fascisme. Vanaf 1932 was zijn huis een rustplek en doorgangshuis voor talloze, door het naziregime vervolgde schrijvers. Thomas Mann en Bertolt Brecht waren de eersten in een lange rij die in zijn huis opvang vond en verder werd geholpen.
In het werk van Hermann Hesse, dat veelal autobiografisch is, komt steeds weer de confrontatie van de mens met zichzelf aan de orde. Deze dualiteit moet de mens in staat stellen "zichzelf te zijn". Veel van de boeken van Hesse gaan over persoonlijke ontwikkeling en groei.
Gedurende zijn leven heeft hij verschillende "Hessegolven" meegemaakt. Ook na zijn overlijden was er een golf in de jaren 1970-1980. Het werk van Hesse is in meer dan 60 talen vertaald en in 2005 heeft de oplage van al zijn boeken de 100 miljoen exemplaren overstegen. Nog steeds bestaat er grote belangstelling voor Hesse's werk en maandelijks rollen er 30.000 Hesseboeken van de persen van uitgeverij Suhrkamp.
Ook zijn er vele biografieën en studies over Hesse verschenen. Vrijwel al het werk van Hesse is in het Nederlands vertaald.
Hesse heeft in zijn leven ruim 45.000 brieven geschreven, waaronder vele aan zijn lezers. Veel van deze brieven zijn in de banden Gesammelte Briefe opgenomen en getuigen van zijn verantwoordelijkheid voor hetgeen hij met zijn boeken bij de lezers losmaakte.
In 1972 verfilmde Conrad Rooks Hesses boek Siddhartha. Het boek De Steppewolf werd in 1974 door de Amerikaanse regisseur Fred Haines verfilmd. Om de twee jaar wordt er in zijn geboorteplaats Calw een meerdaags Hermann Hesse-Kolloquium gehouden, met steeds een ander thema. Zowel in Calw, als in Gaienhofen aan het Bodenmeer (1904-1912) en in zijn laatste woonplaats Montagnola (1919-1962) zijn Hermann Hessemusea ingericht.
Het Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek te Deventer beschikt sinds medio 2000 dankzij een schenking over vrijwel de volledige collectie literatuur van en over Hermann Hesse. Deze collectie is beschikbaar voor onderzoek en studie.
Lange tijd leek de schilderkunst geen rol te spelen in het leven van Hesse. Daarin kwam verandering tijdens zijn psychoanalytische behandeling in 1916. Zijn therapeut adviseert hem zijn dromen uit te beelden. Hesse neemt het advies over en begint te tekenen. Het schilderen blijkt van nut om zijn bewustzijn te organiseren. Na een periode van zelfportretten richt hij zich op landschappen en ook boekillustraties. Zijn poëziecycli zijn de eerste teksten die hij zelf illustreert. In 1920 volgt een eerste tentoonstelling te Basel.
De jaren twintig van de 20e eeuw werden de meest intense creatieve periode in zijn schildersloopbaan. Na de scheiding van zijn eerste vrouw vestigde hij zich in Montagnola, Ticino, waar hij zijn productiviteit enorm verhoogde. Het schilderen heeft een heilzame uitwerking op zijn geest. Voor Hesse is schilderen, naast het schrijven, een tweede en veel directere wijde om zijn innerlijke leven artistiek te kanaliseren.
Het aquarel wordt uiteindelijk de overheersende picturale uiting van Hesse. Tot zijn dood in 1962 maakt hij meer dan 3000 afbeeldingen en na zijn dood zijn er wereldwijd tentoonstellingen met Hesseaquarellen, onder meer in Tokio, Parijs, New York, Madrid en Hamburg.
Prijzen
1905 Wiener-Bauernfeld-Preis; (literatuurprijs van de Stadt Wien, voor: Peter Camenzind)
1928 Mejstrik-Preis (Wiener Schiller-Stiftung)
1936 Gottfried-Keller-Preis
1946 Nobelprijs voor Literatuur
1946 Goethepreis der Stadt Frankfurt
1947 Eredoctoraat van de Universiteit van Bern
1950 Wilhelm-Raabe-Preis
1954 Orden pour le mérite; (opgenomen in de in 1842 door Koning Frederik Willem IV van Pruisen opgerichte 'Orde' voor wetenschappen en kunsten)
1955 Friedenspreis des Deutschen Buchhandels
Bibliografie
Proza
...
Dichtbundels
...
Overig werk
...
Door anderen samengesteld werk
...
Varia
...
Werken over Hermann Hesse (beknopt)
- Hugo Ball Hermann Hesse. Sein Leben und sein Werk. Suhrkamp Taschenbuch. 385 (1927) Uitgave t.g.v. Hesse's 50e verjaardag.
- Fritz Bötger Hermann Hesse. Leben. Werk. Zeit. Verlag der Nation. Berlin DDR
- Ralph Freedman Hermann Hesse. Pilgrim of crisis. A biography. Abacus edition. Sphere Books Ltd. (1981)
- Gisela Kleine Ninon und Hermann Hesse. Leben als Dialog. Jan Thorbecke Verlag GmbH
- Alfred Krans Hermann Hesse. Een biografie in essays en artikelen. Uigeverij Aspekt (2011)
- Eike Middel Hermann Hesse. Die Bilderwelt seines Leben. Roderberg-Verlag GmbH. Taschenbuch. Band 37
- Joseph Mileck Hermann Hesse. Dichter, Sucher, Bekenner. Biographie. Origineel: Hermann Hesse. Life and art. C. Bertelsmann Verlag. (1979)
- Paul Rathgeber Hermann Hesse-Stätten in Calw. Ein kurzer Führer. Auszug aus dem Führer durch das Hermann Hesse-Museum der Stadt Calw. Marbacher Magazin 54/1990. Stadtverwaltung Calw
- Miguel Serrano De hermetische cirkel - Jung en Hesse. Lemniscaat. (1975)
- Bernhard Zeller Hermann Hesse. In woord en beeld. Oorspr. titel: Hermann Hesse in Selbstzeugnisen und Bilddokumenten. De Arbeiderspers. Grote ABC nr. 206.
- Theodore Ziolkowski Der Schrifsteller Hermann Hesse. Wertung und Neubewertung. Suhrkamp Verlag
- Alois Prinz De bekoring van het begin. Het leven van Hermann Hesse. Oorspr. titel: Und jedem Anfang wohnt ein Zauber inne. Uitgeverij Aspekt (2002).
Trivia
- In de Rotterdamse wijk Ommoord zijn een plein en de sneltramhalte Hesseplaats naar Herman Hesse vernoemd. Rond de Hesseplaats is een groot aantal straten vernoemd naar winnaars van de Nobelprijs voor Literatuur.
[bron: wikipedia]
Zoekertjesnummer: m1981112555
Populaire zoektermen
Overige Boeken Boekenrijke in Overige Boekenboeken in Overige Boekenbookseat in Overige Boekenartis historia boeken in Overige Boekensnoeck in Overige Boekende western in Overige Boekencharlie mackesy in Overige Boekenbart van loo in Overige Boekenvader zoon in Overige Boekencantecleer in Overige Boekeneeklo in Overige Boekengesigneerd in Overige Boekenharelbeke in Overige Boekenoekraine in Overige Boekenboek lara in Overige Boekenernest claes in Overige Boekenhermann hesse in BoekenBoekenrotan zetels in Zetelskeukenweegschaal in Weegschalenninove in Zetelsscie a ruban in Doe-het-zelf en Bouwmenen in Zetels