Heavy metal muziek wordt vaak gekarakteriseerd door zware gitaren, krachtige drums, en agressieve zang. De muziek is meestal sneller dan andere genres, met complexe gitaarloopjes en solo's. Ook thema's zoals opstand, fantasie, en zelfs het bovennatuurlijke komen vaak terug in de teksten.
In heavy metal worden vaak elektrische gitaren, basgitaren, en krachtige drums gebruikt. De gitaristen maken veel gebruik van distortion en andere effecten om een rauwe en krachtige klank te creëren. Daarnaast kunnen ook synthesizers en toetsen een rol spelen, afhankelijk van het subgenre.
Heavy metal is door de jaren heen geëvolueerd vanaf zijn ontstaan in de jaren '70. Nieuwe subgenres hebben zich ontwikkeld zoals thrash metal, doom metal en symfonische metal. Dit heeft geleid tot een diversiteit binnen het genre, waarbij bands experimenteerden met verschillende muzikale stijlen en elementen, zoals melodieën en complexe structuren.
Enkele populaire subgenres van heavy metal zijn onder andere black metal, waarbij de thema's vaak duister en mystiek zijn, en power metal, die bekend staat om zijn melodieuze en epische geluid. Doom metal richt zich op langzamere tempo's en sombere teksten, terwijl thrash metal meer agressief en snel is.
Heavy metal trekt veel fans aan vanwege de intense energie en emotie die het kan overbrengen. Voor veel mensen biedt het een uitlaatklep voor frustraties en emoties. Daarnaast vormt de gemeenschap rondom heavy metal, met concerten en festivals, een belangrijke factor die bijdraagt aan de populariteit van het genre.