De belangrijkste functies van een zeemacht zijn onder andere verdediging van de kust, bescherming van handelsroutes, en projectie van macht over zee. Daarnaast speelt zeemacht ook een rol in humanitaire hulp en crisisrespons. Door middel van marine-operaties kunnen landen hun invloed uitstralen en desgewenst ook diplomatieke druk uitoefenen.
Een zeemacht is meestal georganiseerd in verschillende takken en eenheden, zoals onderzeeboten, oppervlaktevaartuigen en mariniers. Elk onderdeel heeft zijn eigen specifieke verantwoordelijkheden en taakgebieden. De totale structuur is vaak hiërarchisch, met een opperbevelhebber aan de top die het beleid en de strategie bepaalt. Het is ook gebruikelijk om gespecialiseerde groepen in te zetten voor bepaalde missies, zoals marine luchtverdediging en logistiek.
Zeemacht is cruciaal voor de nationale veiligheid omdat het landen in staat stelt hun territoriale wateren te beschermen tegen bedreigingen. Een sterke zeemacht voorkomt ook invasies en kan een afschrikkende werking hebben op potentiële vijanden. Bovendien spelen zeemachten een sleutelrol in internationale samenwerking, zoals gezamenlijke oefeningen en strijd tegen piraterij.
Historische gebeurtenissen zoals de Slag bij Trafalgar en de Tweede Wereldoorlog hebben een enorme invloed gehad op de ontwikkeling van zeemachten. Deze conflicten hebben geleid tot strategische innovaties en veranderingen in tactiek. De opkomst van luchtvaart en moderne technologie heeft ook de rol van de zeemacht veranderd, waarbij luchtsteun een belangrijkere factor is geworden in zeegevechten.
Moderne zeemachten staan voor verschillende uitdagingen, waaronder de snel evoluerende technologie, cyberdreigingen en de toenemende invloed van niet-statelijke actoren. Daarnaast zijn er ook geopolitieke spanningen door rivaliteit tussen grootmachten en de gevolgen van klimaatverandering die de operatiecapaciteit van marines kunnen beïnvloeden, zoals stijgende zeespiegels en extreme weersomstandigheden.