De belangrijkste thema's in het verhaal van Daens zijn sociale ongelijkheid, opkomen voor de onderdrukten en de rol van religie in de maatschappij. Het verhaal onderzoekt de strijd van de arbeiders tegen hun zware omstandigheden en hoe priester Daens hen steunt in dit gevecht.
De arbeidsomstandigheden in de textielindustrie waren verschrikkelijk, met lange werkdagen en weinig tot geen loon. Dit leidde tot armoede en uitbuiting van de inwoners van Aalst, met name de arbeidersgezinnen die in ellendige situaties leefden. De impact op hun dagelijks leven was enorm.
Belangrijke personages in het verhaal zijn Adolf Daens, die opkomt voor de rechten van arbeiders, en zijn broer, die als journalist de situatie documenteert. Daarnaast zijn er ook politieke figuren en lokale bewoners die de strijd van Daens beïnvloeden. Elk personage draagt bij aan de ontwikkeling van de centrale boodschap.
De historische context van het verhaal van Daens speelt zich af in de late negentiende eeuw, een tijd van grote sociale en economische veranderingen in België. De opkomst van de industrialisatie leidde tot verergerde arbeidsomstandigheden, en daarnaast speelde de politieke strijd tussen verschillende partijen een cruciale rol in de sociale verhoudingen.
De strijd voor sociale rechtvaardigheid wordt sterk afgebeeld in zowel de film als het boek. Het laat zien hoe individuen samenkomen om voor hun rechten te vechten en de obstakels die ze tegenkomen. Persoonlijke offers en solidariteit zijn belangrijke elementen die de boodschap van hoop en verandering ondersteunen.