De belangrijkste thema's in Tolstojs boeken omvatten de zoektocht naar de zin van het leven, morele dilemma's, familiebanden en maatschappelijke rechtvaardigheid. Hij vond dat echte moraliteit niet alleen te vinden is in religieuze voorschriften, maar ook in de alledaagse beslissingen die mensen maken. Dit ziet men terug in romans zoals Anna Karenina en Oorlog en Vrede waarbij de personages worstelen met hun eigen morele keuzes.
Tolstoj heeft een enorme impact gehad op zowel de Russische literatuur als de wereldliteratuur. Zijn stijl en thematiek hebben vele schrijvers geïnspireerd, waaronder grote namen als Franz Kafka, Virginia Woolf en James Joyce. Hij hielp het genre van de roman naar een nieuw niveau te tillen door psychologische diepgang en complexe personages te introduceren.
Oorlog en Vrede is een epische roman die zich afspeelt in de tijd van de Napoleontische oorlogen. Het verhaal volgt verschillende aristocratische families terwijl ze proberen te navigeren door de chaos van oorlog en vrede. Tolstoj verweeft historische gebeurtenissen met de persoonlijke verhalen van zijn personages, waardoor de impact van deze grote gebeurtenissen op individuen voelbaar wordt. Hij wilde niet alleen het verhaal van de oorlog vertellen, maar ook de menselijke ervaring erachter verkennen.
Tolstojs werken zijn nog steeds relevant omdat ze tijdloze thema's behandelen zoals liefde, verlies, de strijd tussen goed en kwaad, en de zoektocht naar persoonlijke waarheid. Ondanks de veranderingen in de maatschappij blijven de vragen die hij opwerpt over moraliteit en bestaansrecht belangrijk voor hedendaagse lezers. Zijn geschriften nodigen uit tot reflectie en zijn nog steeds een waardevolle bron van wijsheid en inspiratie.
Tolstoj geloofde dat de rol van de mens in de maatschappij fundamenteel was om waarden en ethiek te bevorderen. Hij was een criticus van de sociale hiërarchie en legde de nadruk op de verantwoordelijkheid van individuen om de wereld te verbeteren. Volgens hem moest men persoonlijke moraliteit ontwikkelen en relaties opbouwen die eerlijk en authentiek waren. Deze opvattingen zijn duidelijk terug te vinden in zijn filosofische essays en romans.