De boeken van James Fenimore Cooper behandelen vaak thema's zoals de natuur, de strijd tussen beschaving en de wildernis, alsook de morele dilemma's die de personages tegenkomen. Deze thema's weerspiegelen zijn fascinatie voor het Amerikaanse landschap en de vroegere samenleving.
James Fenimore Cooper wordt vaak beschouwd als de grondlegger van de Amerikaanse historische roman. Door zijn gedetailleerde beschrijvingen van de Amerikaanse geschiedenis en cultuur, heeft hij een genre gecreëerd waarin historische feiten en fictie samenkomen, wat heeft geleid tot een bredere waardering voor het vertellen van verhalen met een historische context.
Het werk van Cooper heeft aanzienlijke invloed gehad op de manier waarop inheemse Amerikanen worden weergegeven in de literatuur. Hoewel zijn beschrijvingen soms stereotypisch zijn, heeft hij ook bijgedragen aan een complexer begrip van inheemse culturen door ze als volwaardige personages neer te zetten in zijn verhalen.
James Fenimore Cooper is belangrijk voor de Amerikaanse literatuurgeschiedenis omdat hij een van de eerste schrijvers was die zich richtte op het Amerikaanse onderwerp en de Amerikaanse identiteit. Zijn boeken bieden een kritische kijk op de Amerikaanse ervaring en hebben andere auteurs beïnvloed om hetzelfde te doen. Cooper hielp bij het vormgeven van de literatuur die de rijke en soms uitdagende geschiedenis van de Verenigde Staten verkent.
De meeste boeken van James Fenimore Cooper zijn geschreven in de vroege 19e eeuw, meer specifiek tussen 1820 en 1850. Deze periode markeert een tijd van groei en ontwikkeling in de Verenigde Staten, wat ook terug te zien is in zijn verhalen over avonturen en de interactie tussen verschillende culturen.