In literatuur zijn de belangrijkste elementen van een duel vaak de tegenstellingen tussen de karakters, de morele dilemma's die ertoe leiden en de fysieke confrontatie zelf. Het duel kan symbool staan voor bredere thema's zoals eer, wraak of de strijd tussen goed en kwaad.
Het concept van duel wordt vaak afgebeeld als een cruciaal moment in de plot, waarin personages hun waarden en hun moed moeten bewijzen. Dit kan variëren van een formele setting met etiquette tot een onverwachte confrontatie die voortkomt uit opwinding of woede.
Eer speelt een centrale rol in veel literaire duels, omdat het een motivatie kan zijn voor de betrokken karakters. In veel verhalen helpt de lezer te begrijpen waarom personages hun leven op het spel zetten en kan het ook leiden tot tragische of verhullende wendingen in het verhaal.
Er zijn verschillende beroemde duels in de literatuur, zoals het duel tussen Hamlet en Laertes in Shakespeare's 'Hamlet', dat symbool staat voor de thema's van verraad en vergelding. Ook het duel tussen D'Artagnan en andere mosketiers in 'De drie musketiers' is een iconisch voorbeeld dat de vriendschap en rivaliteit onder vrienden verkent.
Duels kunnen de karakterontwikkeling in verhalen sterk beïnvloeden, omdat ze worden gepresenteerd als momenten van hoge spanning die de innerlijke conflicten van de personages onthullen. Ze dwingen personages vaak om moeilijke keuzes te maken, waardoor hun ontwikkeling en evolutie door het verhaal heen in beeld worden gebracht.