De laatste der Mohikanen speelt zich af tijdens de Franse en Indische Oorlog in het 18e eeuwse Noord-Amerika. Het verhaal volgt de avonturen van Chingachgook, Uncas en hun vriend Hawkeye die proberen de dochters van kolonel Munro te redden uit de handen van de vijandelijke Huronstam. Deze ontvoeringen en de bijbehorende uitbarstingen van geweld tonen de spanningen en conflicten tussen de verschillende groepen van die tijd.
De historische context van het boek is de strijd tussen de Engelse en Franse kolonisten in Noord-Amerika, waarbij ook de inheemse bevolking een cruciale rol speelt. De roman geeft zicht op de culturele clash en de veranderingen die deze oorlog met zich meebracht voor de indianenstammen, waaronder de Mohikanen, die zagen hoe hun wereld snel veranderde door de kolonisatie.
Belangrijke personages in het verhaal zijn Hawkeye, een moedisjeddin van de kolonisten, en de Mohikanen Chingachgook en zijn zoon Uncas. Elk personage heeft zijn eigen rol in het verhaal: Hawkeye vertegenwoordigt de koloniale waarden, terwijl Chingachgook en Uncas hun cultuur en strijd voor overleving symboliseren. De interactie tussen deze personages illustreert de complexiteit van vriendschap en loyaliteit in een tijd van conflict.
De centrale boodschap van het boek gaat over de liefde, opoffering en de strijd om identiteit en voortbestaan temidden van verlies en conflict. Het leeft voort als een belangrijke reflectie op de humaniteit en de impact van oorlog, waarbij de personages keuzes maken die hun waarden en overtuigingen weerspiegelen in het aangezicht van gevaar.
De natuur speelt een cruciale rol in de laatste der Mohikanen; het wordt niet alleen weergegeven als een achtergrond, maar als een levendige en actieve kracht die de personages beïnvloedt. De beschrijvingen van de wildernis dragen bij aan de sfeer van avontuur en de schoonheid van het landschap, terwijl ze ook de gevaren en uitdagingen symboliseren die de personages onder ogen moeten zien.