De laatste der Mohikanen speelt zich af tijdens de Franse en Indische Oorlog in het midden van de 18e eeuw. Dit was een conflict tussen de Britse en Franse kolonisten in Noord-Amerika, dat ook de inheemse bevolkingsgroepen betrok. De situaties in de roman weerspiegelen de spanningen en de gevolgen van kolonialisme, waardoor het een belangrijk werk is in de Amerikaanse literatuur.
In de laatste der Mohikanen komen verschillende thema's aan bod, zoals vriendschap, opoffering, en de strijd tussen cultuur en beschaving. Het boek verkent ook de kwesties van identiteit en de gevolgen van oorlog op individuen en gemeenschappen, wat het verhaal extra diepte geeft.
Belangrijke personages in de roman zijn Nathaniel 'Hawkeye' Poe, een halfbloed die samen met de Mohikanen leeft, en Chingachgook, de laatste Mohikaan. Daarnaast zijn er andere belangrijke figuren zoals Uncas, de zoon van Chingachgook, en Cora en Alice Munro, Britse zusters die in gevaar verkeren, wat de spanning en de emoties in het verhaal versterkt.
De roman heeft een grote impact gehad op de populaire cultuur, met vele filmadaptaties die het verhaal op verschillende manieren hebben verteld. Het thema van de laatste der Mohikanen symboliseert de strijd van inheemse volken tegen de onontkoombare veranderingen door kolonisatie en wordt vaak gebruikt in andere mediavormen zoals literatuur, films en zelfs videospellen.
Enkele belangrijke symbolen in de laatste der Mohikanen zijn de rivier en de wildernis, die zowel schoonheid als gevaar vertegenwoordigen. De rivier staat symbool voor de doorgang en transformatie, terwijl de wildernis de ongetemde kracht van de natuur en de uitdagingen van overleven in een vijandige omgeving belichaamt.