Het melkmeisje is iconisch vanwege zijn meesterlijke uitdrukking van eenvoud en schoonheid in het dagelijks leven. Vermeer weet met zijn gebruik van licht en kleuren een typisch huiselijk tafereel te transformeren in iets tijdloos, waardoor de kijker niet alleen de melkmeid, maar ook een moment van rust en contemplatie ervaart.
Het melkmeisje werd geschilderd tijdens de Nederlandse Gouden Eeuw, een periode van enorme economische groei en culturele bloei. Dit schilderij toont het belang van huiselijkheid en de rol van vrouwen in de maatschappij. Het geeft een blik op de eenvoud en tegelijkertijd de schoonheid van het dagelijks leven in die tijd.
Vermeer gebruikte een combinatie van verschillende technieken om een gevoel van diepte en realisme te creëren. Hij paste onder andere het gebruik van clair-obscur toe, waardoor de lichte en donkere delen van het schilderij prachtig in balans zijn. Ook zijn gebruik van verf en het aanbrengen van meerdere lagen draagt bij aan de levendigheid van de kleuren.
De compositie van het melkmeisje is bijzonder omdat het de kijker uitnodigt om zich te concentreren op zowel de melkmeid als de achtergrond. De diagonale lijnen van de tafel en de handen van de melkmeid leiden het oog natuurlijk over het schilderij, wat zorgt voor een harmonieuze en gebalanceerde uitstraling.
Door de jaren heen heeft het melkmeisje invloed gehad op talloze kunstenaars, waarbij zijn technieken en composities zijn bestudeerd en nagevolgd. Het benadrukken van alledaagse momenten en het creëren van een gevoel van intimiteit zijn elementen die in latere kunstbewegingen zijn doorgetrokken, wat de blijvende relevantie van Vermeers werk onderstreept.