De belangrijkste symbolen in de Notenkraker zijn de Notenkraker zelf, die vaak staat voor de strijd tussen goed en kwaad, en de muizenkoning die het kwaad vertegenwoordigt. Daarnaast zijn er andere symbolen zoals de kerstboom, die groeit met de dromen van de personages, en het snoepland, dat staat voor de zoetheid van dromen en fantasieën.
De Notenkraker speelt een cruciale rol in het verhaal. Aan het begin is hij gewoon een speelgoednotenkraaker, maar wanneer Clara in haar dromen in een fantasiewereld belandt, komt hij tot leven. Hij transformeert van een simpel speeltje in een dappere held die Clara helpt om de muizenkoning en zijn leger te verslaan, waardoor hij haar een nieuw avontuur biedt.
De boekversie van de Notenkraker, geschreven door E.T.A. Hoffmann, bevat elementen van magie en mystiek die in de balletversie soms verloren gaan. In het boek ligt de nadruk meer op de psychologische groei van Clara, terwijl het ballet zich meer richt op de visuele en muzikale aspecten van haar avontuur. De balletversie bevat daarbij ook verschillende dansen en scènes die niet in het boek voorkomen.
Een antieke notenkraker is bijzonder vanwege zijn unieke ontwerp en de ambachtelijke vaardigheden die erin zijn gestoken. Deze notenkrakers zijn vaak meer dan alleen functionele voorwerpen; ze zijn kunstwerken op zich, gemaakt van hoogwaardige materialen zoals hout of metaal, en vaak versierd met intricate details die de geschiedenis en cultuur van hun tijd weerspiegelen.
De Notenkraker is populair tijdens de feestdagen omdat het een verhaal vertelt dat perfect aansluit bij de magie van Kerst. Het gaat om dromen, avontuur en het overwinnen van uitdagingen, wat allemaal bijdraagt aan de feestelijke sfeer. Daarnaast zijn vele families gewend geraakt aan de traditie om het verhaal te bekijken, of het nu als ballet is of als film, wat het een blijvende plek geeft in de kerstvieringen.